P1010147

458

Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji

zarządzanie zatnbami ludzkimi, I./.I. (Humań Resource(s) Management - HRM), dziedzina, a w organizacji także filozofia i model zarządzania, związane z czynnikiem ludzkim w organizacji, zorientowane na pozyskanie, utrzymanie, motywowanie i rozwój zawodowy ludzi w organizacji i z nią związanych, stanowiące część holistycznego systemu zarządzania. Jej istotą jest menedżerski charakter. ZZI. upowszechniło się w dwóch ostatnich dekadach XX wieku. Charakteryzuje się silną orientacją organizacji na zewnątrz, dążeniem do zapewnienia wysokiej efektywności zasobów ludzkich, podejściem całościowym i systemowym (holistycznym). Postuluje uznawanie pracowników za aktywa firmy i jej najważniejszy kapitał. Wspiera misję i wizję organizacji, nadając duże znaczenie strategicznemu zarządzaniu zasobami ludzkimi, a także zarządzaniu zmianami i kulturą.

zarządzanie zmianą, złożony proces organizacyjny, techniczno-ekonomiczny i społeczny, prowadzący do ustalania zakresu niezbędnych zmian (co zmieniać, dlaczego, jak, kto ma to robić, kiedy, ile to będzie kosztować i jakie przyniesie efekty) oraz ich wprowadzenia w życic po odpowiednim przygotowaniu. Umiejętność z.z. jest obecnie jedną z najważniejszych kompetencji kierowników, a w szczególności liderów. Z.z. jest trudne z uwagi m.in. na czynny i bierny opór, który zmiana napotyka w każdej organizacji.

zasada pomocniczości, jedna z najważniejszych zasad przyjmowanych dość powszechnie w polityce społecznej, wywodząca się z katolickiej nauki społecznej. Można ją streścić w trzech tezach:

1.    Ludzie zdolni do pracy powinni wykazywać się indywidualną zaradnością, dzielnością i przedsiębiorczością. Powinni pracować, aby nie być ciężarem dla innych (o ile nie uczą się, nie studiują, nie odbywają służby wojskowej itp., co też jest swoistą pracą). Świadczenie pracy i samodzielność ekonomiczna są dla nich nakazem etycznym.

2.    Ludziom rzeczywiście niezdolnym do pracy z uwagi na wiek lub stan zdrowia należy pomagać. Jest to w szczególności zadanie dla państwa i władz lokalnych, pobierających podatki od obywateli m.in. na ochronę zdrowia, systemy emerytalne i rentowe, ale także dla rodzin, wspólnot lokalnych i wyznaniowych, organizacji non profit itd.

3.    Przejściowo pomoc może być potrzebna także osobom zdolnym do pracy, ale niemogącym jej zdobyć nie z własnej winy (np. I uwagi na strukturalne bezrobocie).

Jedną z cech zdrowego społeczeństwa jest utrzymywanie sensownych proporcji między ludźmi zaradnymi i samodzielnymi ekonomicznie a tymi, którzy rzeczywiście wymagają pomocy. Oczekiwania i roszczenia socjalne jednostek i grup społecznych pod adresem państwa naruszające z.p. są etycznie naganne.

zespól, wieloosobowy podmiot spełniający - w modelu optymalnym - jednocześnie osiem warunków:

1)    ludzie sami uznają siebie za z.;

2)    akceptują osobę lidera (coraz częściej sami go wybierają);

3)    samodzielnie rozwiązują większość problemów i realizują bieżące zadania - bez absorbowania czasu i uwagi przełożonych wyższego szczebla;

4)    chcą pracować właśnie ze sobą, właśnie w obecnym składzie osobowym;

5)    mają do siebie zaufanie, są wzajemnie lojalni i życzliwi;

6)    z. stale się rozwija, chętnie podejmuje nowe wyzwania;

7)    jest postrzegany jako z. przez podmioty wobec niego zewnętrzne;

8)    w dobrym z. powstaje —> efekt synergiczny.

Jak zauważa R Barrett (1994, s. 298), zespoły nie robią wszystkiego razem, nie są sforą psów myśliwskich; przypominają raczej sztafetę, której członkowie szybko i dokładnie przekazują pałeczkę w odpowiednim momencie. W rzeczywistym zespole nie ma ani konieczności rezygnowania z własnej samodzielności, ani też możliwości życia na cudzy koszt.

zespół heterogeniczny, zespół składający się z osób różniących się znacznie wiekiem, doświadczeniem, hierarchią wartości, przekonaniami itd. Współpraca i wzajemne zrozumienie ludzi w ramach z.h. są zazwyczaj trudniejsze. Niemniej zespoły takie właśnie dzięki różnorodności mogą być bardziej kreatywne, skuteczniejsze w rozwiązywaniu nowych, trudnych problemów.

zespół homogeniczny, zespół składający się z osób do siebie podobnych pod względem wieku, wykształcenia, hierarchii wartości, sposobu bycia itd. W takim zespole łatwiej przebiega realizacja prac rutynowych. Prace nietypowe, wymagające szczególnie dużej kreatywności i poszukiwania zupełnie nowych rozwiązań, mogą w z.h. przebiegać gorzej niż w zespołach heterogenicznych.

zmiana organizacyjna, każda istotna modyfikacja organizacji lub jej części. Zazwyczaj z.o. wywołują konieczność zmian personalnych, związanych z liczbą i strukturą zawodowo-kwalifikacyjną pracowników oraz ich wynagrodzeniami. Przygotowywanie i wdrażanie zmian bywa trudne, m.in. z tego powodu, że zmiana rodzi opór, co stwierdził już na przełomie XIX i XX wieku (jako pierwszy) Karol Adamiecki. -» Zarządzanie zmianą, szczególnie w dużej organizacji, wymaga specjalnych, profesjonalnych kwalifikacji. Zmiany dotyczące ludzi są na ogół najtrudniejsze do wprowadzania.