P1050212

KAREŁ PALA (Brno, CSRS)

STRUKTURA SŁOWNIKA I JEJ STOSUNEK DO REPREZENTACJI SEMANTYCZNEJ ZDAŃ¹

1. PODSTAWY TEORETYCZNE

Najodpowiedniejszym punktem wyjścia dla teorii języka uwzględniającej konsekwentnie składnię, semantykę i pragmatykę wydaje się podejście Morrisa, ostatnio ponownie sformułowane przez Montague’a /7/¹ (s. 102): „składnia zajmuje się wyłącznie stosunkami między wyrażeniami języka, semantyka bada stosunki między wyrażeniami a przedmiotami, do których się one odnoszą, a pragmatyka — stosunki między wyrażeniami, przedmiotami, do których się one odnoszą, oraz użytkownikami lub kontekstami użycia tych wyrażeń”.

Na podstawie takiego sformułowania możliwe jest rozpatrywanie wyrażeń języka naturalnego (krótko: wyrażeń języka) jako trójek uporządkowanych, których elementami są składniki: syntaktyczny, semantyczny oraz pragmatyczny: <£, C, gdzie składnik semantyczny C reprezentowany jest przez notację pojęciową, składnik syntaktyczny dla uproszczenia — przez samo wyrażenie językowe E (pojmowane jako „typ”), a składnik pragmatyczny — przez zbiór postaw użytkownika języka wobec treści poznawczej wyrażenia, tj. wobec tego, co wyrażone jest w C za pomocą notacji pojęciowej danego wyrażenia języka.

Jeżeli trójka uporządkowana <C, E, A) reprezentować ma opis wyrażenia języka (zdania), osadzonego w określonej sytuacji komunikacyjnej, tj. jeżeli ma być, z grubsza biorąc, opisem tego, co nazwać można „wypowiedzeniem” (utterance event) /3/, musi być ona związana n-elementowym ciągiem indeksów (odpowiadających „punktom odniesienia” Montague’a) charakteryzujących sytuację komunikacyjną, tj. <C, E, A}Sj, gdzie 5, oznacza wymieniony ciąg indeksów określających umiejscowienie przestrzenno-czasowe oraz inne podstawowe właściwości sytuacji, w której występuje dane zdanie (np. identyfikację użytkowników języka jako mówiących czy słuchających).

1

Wiele cennych uwag zawdzięczam P. Maternie.

¹ W len sposób oznaczamy pozycje bibliograficzne umieszczono na końcu artykułu.