P1120507 resize

JANUSZ PIONTłK

Hyc 7. Csąftć górna palącego lią stosu: z prawej strony widać palącą sią czaszką, z lewej kręgi, miednicą i fragment kości udowej

rou j. pioatek

plg. 7. Top part of tbe burnicg pyrę: a burning skuli is to be seen on thc right side. on tbe left wertcbrac. tbe pelvis, a fragment of tbe thigh bonę

«*>*- J Ptafta

omówienia wymaga sprawa wybierania fragmentów kostnych z przepalonego stosu.

Z informacji, podanych przez różnych autorów zajmujących się badaniem tzw. układu anatomicznego kości w popielnicach, wynikałoby, że zbieranie przepalonych fragmentów kostnych ze stosu w czasie kremacji pradziejowych odbywało się często w sposób systematyczny, rozpoczynając od stóp zmarłego⁴*. Warto również wspomnieć o ciekawym spostrzeżeniu opisanym w trakcie badania układu kości w popielnicy z grobu 11 z cmentarzyska w Brennie, woj. Leszno³⁰. Analiza zawartości popielnicy z tego grobu pozwoliła, na podstawie rozmieszczenia przepalonych fragmentów ludzkich i zwierzęcych, na stwierdzenie, że po kremacji wybierano w tym przypadku wszystkie fragmenty jednocześnie. bez rozdzielania ich na ludzkie i zwierzęce.

• A_ Wiercińska. A. Kunysz. 1968. s. 249-257.

Ryt 8. Miejsce kremacji po dopaleniu się stosu; w pozostałym po przepaleniu drewna popiele widoczne są przepalone fragmenty kostne

ret i. ptetck

Fig. 8. Tbe place of cremitioo afler exiinctfon of (be pyrę; tmidst ch« ashes rcmaining afler all tbe wood bas been burnt, charred fragmenti of bona art still yisłble

Ba 1. Pfobttk

Zgodnie więc z wysuwanymi w piśmiennictwie sugestiami, rozpoczęliśmy wybieranie przepalonych ułamków kostnych od miejsca, w którym spoczywały kości stóp. Była to zresztą jedyna możliwość dogodnego wyeksplorowania pogorzeliska, gdyż wiejący wiatr, choć niezbyt silny, uniemożliwiał rozpoczęcie rozgrzebywania stosu w innym miejscu. Powstały z przepalonego drewna popiół był tak lotny, że rozgrzebywanie go jedynie od strony nawietrznej stwarzało dogodne warunki wybierania fragmentów kostnych. Były one dobrze widoczne po dopaleniu się stosu (ryc. 8), przy czym należy także podkreślić, że w czasie spalania kości na mniejszych stosach zauważyliśmy, że po kremacji pozostawało o wiele więcej popiołu w porównaniu z kremacją szkieletu na dość dużym stosie. Przebieg wybierania fragmentów kostnych zilustrowaliśmy dodatkowo na ryc. 9, na której pole oznaczone przez A. to część pogorzeliska po wybraniu z niego fragmentów kostnych, pole oznaczone jako B — część przepalonego stosu przed eksploracją. Na polu tym, obok niedopalonych większych lub mniejszych fragmentów drewna i warstwy