pato 3

Zespół biegunkowy cieląt

TEMAT PRZEWODNI

butes to the severity of the diarrhea. Besides metabolic acidosis, other complications, such as dehydration and progressive electrolyte imba-lance, are frequently observed.

Prof. dr hab. Ryszard Bobowiec, dr n. wet. Marta Wójcik Zakład Patofizjologii, Katedra Przedklinicznych Nauk Weterynaryjnych, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Zespół biegunkowy cieląt (ZBC) dotyczy procesu wieloczynnikowego przebiegającego bez naruszenia nabłonka kosm-ków jelitowych lub z jego naruszeniem (3, 9,18,20). Przy zachowanej integralności enterocytów dochodzi do biegunki na drodze nadmiernej sekrecji elektrolitów (Cl, Na⁺, HC0₃) do światła jelit z wtórnym przesunięciem wody, co jest podłożem biegunki sekrecyjnej. Natomiast uszkodzenie enterocytów zaburza procesy trawienia i wchłaniania, skutkując wzmożoną fermentacją nie-strawionydi i niewdiłoniętydi składników i rozwojem biegunki osmotycznej. Zwykle ZBC nie ma jednej przyczyny, nie jest więc swoistą chorobą, jest natomiast zespołem chorobowym o złożonej etiologii. W tradycyjnym nazewnictwie angielskim ma specyficzną nazwę „sco-urs" - czyszczenie. Śmiertelność cieląt w pierwszym miesiącu życia w 52% spowodowana jest stanami biegunkowymi. Biegunki w okresie przed 90. dniem życia negatywnie wpływają na dalszy rozwój i przyrosty masy dała, co ma poważne znaczenie ekonomiczne (9).

SUMMARY

Neonatal diarrheic calves complex

Neonatal diarrheic calves complex (DCC) is the major cause of illness and death for calves less than one month of age and results in economic loss to the cattle industry. Most young ruminant diarrheas are caused by morę than one factor or pathoiogic agents, induding functiona! distur-bances of alimentary tract, pathogens, immuno-logicai status of the calf and environmental conditions. Regardless of the metabolic or infec-tious etiology of diarrhoea, this multietiological process may occur with or without injuries to the microvilli. The pathogenesis of diarrhea in neonatal ruminants is usually associated with hypersecretion of Cl', Na", HC0₃ ions and water or malabsorption. Malabsorptive diarrhea may be aggravated by the colonie fermentation of nutrients that normally wouid have been absor-bed in the smali intestine. Fermentation pro-ducts, especially D-lactic acid, appear to draw water into the colon osmoticaliy, which contri-

Key words: calf, diarrhea, dehydration, metabolic acidosis, L⁺ and D lactic acids

Zespół biegunkowy tła niezakaźnego

Biegunki tia niezakaźnego powodowane są niewłaściwym żywieniem cieląt. Cielęta najlepiej rosną przy zachowaniu niezmiennego otocznia i żywienia. Nagle zmiany żywienia i środowiska są silnym wyzwaniem dla cieląt, któremu nie są w stanie sprostać. Wprowadzenie do mieszanek paszowych białek roślinnych zamiast sproszkowanego mleka albo mleko słabej jakości szkodliwie wpływają na trawienie. Cielęta, nie tak jak prosięta lub szczenięta, początkowa (przez 1-3 tygodnie życia) mają bardzo małą aktywność soków' trawiennych, zwiaszcza proteolityczną, ale także amylolityczną i lipolityczną. Z wiekiem aktywność trawienna na przykład soku trzustkowego stopniowo się podnosi. Dlatego najmniejsza zmiana naturalnej karmy, mleka matki, szybko zaburza proces trawienia, poweduje nadmierną fermentację treści w jelitach i objawy biegunki osmotycznej. Cielęta wskutek odwodnienia ulegają osłabieniu, co czyni je podatnymi na zakażenia bakteryjne (7).

m

Ryc. 1. Patogeneza biegunki neuro-nalno-zapainej wywołanej przez toksynę A pochodzącą z Clostridium dificile. DRG - grzbietowe odgałęzienie zwoju rdzeniowego, PMN-neutrofile o jądrze segmentowanym, SP - substancja P (18).

Infekcyjne tło zespołu biegunkowego cieląt

Rozw'ój ZBC, jako procesu wieloczynnikowego, uzależniony jest od cielęcia i jego statusu immunologicznego, żywienia, a także środowiska (duże stężenie amoniaku, siarkowodoru, niska temperatura, przeciągi, nieprzestrzeganie zasad higieny poideł i karmideł, kontakt z kalem matki), ale przede wszystkim od czynników' zakaźnych. Chociaż długa jest lista potencjalnie biegunkogennych bakterii i wirusów', najczęściej biegunki powoduje sześć patogenów': enterotoksyczne szczepy Esclierichia coli o antygenach fimbrialnych K99, rotawirusy, koronawirusy, Cryptospori-dium parvum, Salmonella spp. i Clostridium perfringens. Często ZBC wzbudza kilka patogenów' rówmocześnie. Ponadto ten sam patogen z roku na rok może zmieniać swoją zjadliwość. Na podstawie wydalanego kału oraz wieku zwierzęcia dotkniętego biegunką możemy postawić wstępną diagnozę co do czynnika zakaźnego (20). W przypadku zakażeń E. coli, do których dochodzi bądź w' drogach rodnych samicy, bądź w piero-szych kontaktach z zanieczyszczonym otoczeniem, biaława biegunka pojawia się już w' okresie od 12 godzin do 7 dni życia cielęcia. W przypadku zakażeń wirusowych, pojawiających się między 5. a 15. dniem tycia, wydalany jest wodnisty kał o zabarwieniu żółtym. W zakażeniach na tle Clostridium dochodzi do krwotocznej biegunki w' pierwszych 10 dniach życia. U cieląt starszych, w' wieku

MAGAZYN WETERYNARYJNY vol. W nr 155’2010