PICT6429

5. Metoda sondażowa

Metoda sondażu zwana metoda reprezentacyjną, charakteryzuje się tym. że pozwala uzyskać informacje o licznych zbiorowościach. poprzez badania opierające się na niewielkiej próbie zwanej próbą reprezentacyjną. Sondaże są często stosowaną metodą w badaniach socjologicznych i pedagogicznych, i tak rozpo-wszcchnionc, że czasami społeczeństwo ma wątpliwości, co o nich sądzić. Sondaż polega na zbieraniu informacji o interesujących badacza zjawiskach, poprzez sondowanie opinii jednostek lub grup społecznych, gdyż obserwowanie całej zbiorowości nic jest możliwe. W typowym badaniu sondażowym, badacz dobiera reprezentatywną grupę respondentów, której rozdaje starannie opracowane kwestionariusze, z prośbą o udzielenie odpowiedzi na zawarte w nim pytania. Pozwala to w stosunkowo krótkim czasie poznać opinie o dużych zbiorowościach. które najczęściej są przestrzennie rozproszone. Metoda sondażu charakteryzuje się tym. że:

- do kontaktu między badaczem a badanymi dochodzi za pośrednictwem ankiety. rozmowy, wywiadu lub Internetu;

wypowiedzi respondentów przyjmowane są za wskaźniki ich rzeczywistych przekonań, postaw, przeświadczeń czy zainteresowań; w badaniach stosuje się wysoce wy standaryzowane narzędzia badawcze; zebrane informacje nadają się do analizy ilościowej.

Wykorzystanie metody sondażu jest szczególnie uzasadnione wówczas, gdy badanie nastawione jest na poznanie opinii bądź. poglądów innych osób o badanych zjawiskach, które ich zdaniem są uważane za neutralne, gdy nie rzucają negatywnego światła na inne osoby lub nic wywołują negatywnych z nimi skojarzeń. Przykładem sondażu mogą m.in. być opinie rodziców nt. celowości wdrożonej w 1999 roku reformy oświatowej czy np. odpłatności za naukę w szkole. W przypadku, gdy badania dotyczą spraw odbieranych przez respondentów jako drażliwe lub, gdy dotyczą kwestii trudnych, wiarygodność zebranych za pomocą sondażu informacji staje się wątpliwa. Sondaż jest mało użyteczny także i wówczas, gdy badania odnoszą się do zagadnień, które wymagają opinii badanych na temat rozwiązywania konkretnych problemów praktycznych, związanych np. z programami kształcenia, sposobami wychowania, dyscyplinowaniem uczniów w szkole, itp. Można powiedzieć, że zasadność wykorzystania tej metody w badaniach jest wątpliwa wówczas, gdy usiłujemy ją wykorzystać do poznania faktów, których ujawnienie w odczuciu badanego mogłoby postawić jego samego w złym świetle. Sondaż diagnostyczny jest sposobem gromadzenia wiedzy o interesujących badacza zjawiskach, zdarzeniach czy procesach zachodzących w środowisku społecznym, w oparciu o sondowanie opinii i poglądów osób dobranych z określonego punktu widzenia. Umożliwia on w szczególności pozyskanie informacji dotyczących;

1.    Cech społeczno-zawodowych i środowiskowych respondentów. Mogą nimi być wszelkie informacje dotyczące m.in.: płci. wieku, miejsca zamieszkania, pochodzenia społecznego, liczebności rodziny, warunków materialnych, sytuacji bytowej, wykonywanego zawodu, miejsca pracy, zajmowanego stanowiska. itp. Dane te są wprawdzie jedynie statycznym opisem pewnych cech respondentów, lecz porównanie ich z opiniami czy poglądami wyrażanymi przez inne osoby, pozwala dokonać oceny badanych zjawisk i wskazać na ich kierunek oraz dynamikę.

2.    Stanu świadomości społecznej respondentów. Badania sondażowe odnosić się mogą do poznania postaw opinii i poglądów respondentów, na temat różnych form życia społeczno-gospodarczego, politycznego, kulturalnego kraju czy określonego środowiska lokalnego. Dotyczyć one mogą m.in. poznania poglądów czy opinii ludności wiejskiej lub pewnych grup społecznych nt. dokonanych zmian w strukturze administracyjnej kraju, wdrożonych reformach społecznych, stosunku do zjawiska bezrobocia, opinii dotyczących np. integracji Polski z Unią Europejską jak i innych ważnych dla społeczeństwa problemów, a niekiedy także i do zaszłych w przeszłości faktów czy zjawisk społecznych.

W odniesieniu do procesów pedagogicznych, metoda sondażu jest szczególnie przydatna przy poznawaniu opinii, np. rodziców, nauczycieli, społeczności lokalnej a nawet uczniów nt. potrzeby przebudowy istniejącego systemu oświatowego, celowości wdrożenia reformy oświatowej, odpłatności za kształcenie, form współpracy szkoły z rodziną i środowiskiem lokalnym, potrzeby podniesienia poziomu nauczania w szkole, funkcjonowania szkolnictwa zawodowego, zasadności organizowania zajęć pozalekcyjnych, sposobów usprawniania pracy szkoły, funkcjonowania w szkole organizacji młodzieżowych i dziecięcych, przestrzegania dyscypliny i regulaminu szkoły, itp. Umożliwienie respondentom zainteresowanych sprawami kształcenia i wychowania w szkole, wyrażanie własnych opinii i poglądów nt. pracy szkól i placówek oświatowych, a nawet wywieranie przez nich pewnego wpływu na ich funkcjonowanie, uznać należy za największą zaletę metody sondażowej. Metoda ta jest mało użyteczna, jak słusznie zauważa M. Lobocki. w kwestii rozwiązywania wszelkich problemów związanych z nauczaniem i wychowaniem dzieci i młodzieży [2000, s. 244].

O wartości zebranych metodą sondażową materiałów i informacji decyduje przede wszystkim sposób doboru respondentów oraz ich reprezentatywności, trafność formułowanych pytań badawczych. Z tych względów ważne są sposoby pozyskiwania informacji, którymi w badaniach sondażowych mogą być: ankieta pocztowa, wywiad bezpośredni, wywiad telefoniczny, analiza dokumentów oraz techniki statystyczne. Istotne znaczenie mają także trafnie dobrane i właściwie opracowane narzędzia badawcze, którymi przede wszystkim są wystandaryzo-wane kwestionariusze ankiety i wywiadu, skale pomiarowe jak i merytoryczne kompetencje badacza.

173