P1000679

LV1II

ZERWANIE Z REALIZMEM

z otoczeniom potrafił jednak autor Wilków w noc jeszcze w latach poprzedzających wybuch pierwszej? wojny światowej zachować osi i ośc ki yiyc.7.negó| widzenia z czasów powstawania Głupiego JakubaA Utracił ją dopiero w latach wojennych. Oznacza to zupełną soiidaryzację pisarza z oUu zając ym 90 śjo-dowiskiem. Solidaryzacja ta nastąpiła także i na gruncie politycznym, skoro dobry znajomy Rittne-rów, Józef Schenk, syn innego dygnitarza austriackiego, mógł z dumą przypomnieć wiedeńskiej publiczności w odczycie wygłoszonym już po śmierci Rittnera:

Po wybuchu wojny [...] jest dosyć obiektywnym nr» to. żeby wskazać swoim rodakom zdrową niemiecką kulturę i strzec przed jednostronną francuską orientacją w rzeczach teatralnych

Ostateczne rozstanie się z dawną postawą krytyczną oznaczało w twórczości literackiej Rittnera przede wszystkim zerwanie z realizmem. W powstałym jeszcze przed wybuchem wojny, bo wiosną. 1914 roku, dramacie Dzieci ziemi motywy konkretne; są tylko pretekstem dla ukazania pewnej koncepcji idealistycznej. Występuje tu wiecznie jakoby po-| wracający konilikt mężczyzny twórczego z pozio-1

2 wyżyn jego działalności — kobiety. Tym razer opiacowanie będzie typu alegorycznego — Rittne posłużył się motywami lotniczymi, na co wpłyną

moś< ią codziennego życia, do którego ściągają gol Z wvżvn ienn    i__« .. .

miało pierwsze jego zetknięcie się z samolotem. Ni

UX

przewidzieć, że przy takim ujęciu już _nie ale banalność koncepcji zaciążyła nad

IbrracM utworu - spotykamy _{w nim} u-rystyki zdumiewające wprost schematyz-

I} 11 ’!¹¹

w analizie Don Juana, wobec którego podobne /UlV można wysunąć, wolno było zająć się serio _il(rn.i stylu. Styl Dzieci ziemi i dalszych dramatów l>, ♦ i n (* 11¹ wzbudza poważne zastrzeżenia. Wszystko ...fazuje /resztą na to, że nie mamy już w nich , czynienia z autorską wersją polską, ale raczej • przekładom polskim żony Rittnera, Zofii ze Szwey-e. skuli Riłtnerowej (zm. 1945).

Nic dziwnego, że w ślad za tymi przemianami s/ł > ostateczne zespolenie twórczości Rittnera z wie-■ łebskimi tradycjami literackimi. Łatwo zauważyć, ■e realistyczna, demaskatorska działalność tego pi-, u za wiązała się na literackim tle porównawczym ośrodkami pozaaustriackimi. Drogę od Sąsiadki o W małym domku wytyczyły kontakty z życiem i vsi \ i z.nym kraju.

licu razy natomiast notować wypadło odwrót Mnera / pozycji realistycznych, tyle razy mo\sa '• ła o nawiązywaniu do kultury ówczesnej elity ⁱ'd(‘ńskioj. Polegało ono bądź to na zagłębianiu ' za wzorem tej elity w analizy psycholo nie, bądź też na ucieczce w świat nastrojowej Oisl Vki. „Dzika postać", eine wilde Person, o kto-pis.i! Rit i nor w Spostrzeżeniach teatromanaja® ^v<utości szczęśliwie uratowanej z tych tra y