roz7a

Rozdział 7. Prawa podmiotowe i ich ochrona 51

Zarzuty to prawa podmiotowe służące, przede wszystkim, jako środek obrony rrzed cudzymi roszczeniami. Podnosząc skuteczny zarzut można zniweczyć lub chwilowo uniemożliwić realizację innego prawa podmiotowego. W pierwszym crzypadku mamy do czynienia z zarzutem peremptoryjnym (np. zarzut przedawnienia, zarzut wykonania zobowiązania, zarzut potrącenia), w drugim - z dylato-njnym (np. zarzut, że termin spełnienia jeszcze nie nadszedł, zarzut nadużycia ::awa podmiotowego).

7.2. Rodzaje praw podmiotowych

Prawa podmiotowe bezwzględne i względne. Prawa podmiotowe bezwzględne są ikuteczne wobec wszystkich (erga omnes). W ich treści zawiera się roszczenie „do liiego świata” o nienaruszanie sfery prawnie chronionych interesów dysponenta :ckiego prawa. Klasycznym przykładem bezwzględnego prawa podmiotowego jest r :awo własności, które umożliwia właścicielowi korzystanie z rzeczy i rozporządzanie nią z wyłączeniem innych osób. Bezwzględny charakter mają także prawa ci dobrach niematerialnych, np. prawo z patentu.

Prawa podmiotowe względne są skuteczne wobec oznaczonych osób. Inaczej mówiąc, uprawniony może kierować swoje roszczenia jedynie do tych podmiotów,

: którymi jest związany określonym stosunkiem prawnym. Tak jest w przypadku stosunków zobowiązaniowych. Jeżeli „A” pożycza „B” 500 zł, to prawa i obowiązki : tej umowy łączą wyłącznie „A” i „B”. W konsekwencji, „A” może żądać zwrotu kwoty pieniędzy wyłącznie od „B”, a nie od innych osób. Należy jednak zauważyć, tez mocy przepisu szczególnego niektóre prawa względne mogą uzyskać rozszerzoną skuteczność w ten sposób, że do ich ochrony będzie się stosować przepisy : ochronie bezwzględnych praw podmiotowych (zob. np. art. 690 KC dotyczący : chrony praw najemcy lokalu).

Prawa zbywalne i niezbywalne. Kryterium wyodrębnienia jest tu zbywalność : rawa, czyli to, czy może ono być przeniesione na inną osobę w drodze czynności p rawnej pomiędzy żyjącymi. Większość praw podmiotowych to prawa zbywalne. Niezbywalne stanowią w naszym prawie wyjątek. Niezbywalnymi są m. in. użytkowanie (art. 254 KC), służebności osobiste (art. 300 KC) oraz dobra osobiste art. 23 KC), jako prawa nierozerwalnie związane z konkretną osobą fizyczną, leżeli prawo jest zbywalne, nie można wyłączyć jego zbywalności w drodze umo--.w. Zastrzeżenie, na mocy którego dysponent takiego prawa zobowiąże się do rie dokonywania określonych rozporządzeń tym prawem jest jednak ważne, choć -zwołuje jedynie skutki obligacyjne (art. 57 KC). Przykładowo, „A” zobowiązuje ;:ę względem „B”, że nie ustanowi hipoteki na swojej nieruchomości. Ustanowienie przez „A” hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności przysługującej „C”