SDC11755

Transformacja w toku

skim niilitaryzmem czy włoskim temperamentem. Ruch ten pojawiał się w państwach pokonanych w wojnie, takich jak Bułgaria, a także w zwycięskich, takich jak Jugosławia. Rodził się tam, gdzie żyła ludność o północnym temperamencie, na przykład w Finlandii czy Norwegii, jak i tam, gdzie ludzie mieli zdecydowanie południowy temperament, między innymi we Włoszech czy w Hiszpanii; w krajach rasy „aryjskiej", takich jak Anglia, Irlandia i Belgia, oraz w krajach rasy „niearyjskiej", między innymi w Japonii, Palestynie i na Węgrzech; w państwach o tradycjach katolickich, jak choćby Portugalia, i w państwach protestanckich, jak Holandia; i w społeczeństwach żołnierskich, jak Prusy, i w społeczeństwach o nastawieniu cywilnym, jak Austria; w kulturach starych, takich jak francuska, oraz w kulturach nowych, takich jak Stany Zjednoczone i kraje Ameryki Łacińskiej. W rzeczywistości nie istniały żadne stałe, określone uwarunkowania - religijne, kulturowe czy narodowe - które czyniłby jakiś kraj odpornym na faszyzm w momencie, gdy panowały sprzyjające ku temu warunki.

Ponadto - co uderzające - nie występował jakikolwiek związek między materialną i ilościową siłą tego ruchu a jego polityczną skutecznością. Sam zresztą termin „ruch" jest zwodniczy, ponieważ sugeruje pewien rodzaj świadomego, aktywnego udziału mas. Jeżeli coś w sposób ogólny charakteryzowało faszyzm, to była to właśnie jego niezależność od tego typu powszechnych przejawów poparcia. Choć zwykle celem było pozyskanie tłumów, siła ruchu nie tkwiła w liczbie zwolenników, lecz w pozycji osób na wysokich stanowiskach, na których przychylność i wpływy faszystowscy przywódcy mogli Uczyć - takie osoby chroniły ich przed konsekwencjami nieudanej rewolty.

Kraj, w którym nadchodziła faza faszyzmu, wykazywał różnego typu symptomy - istnienie faszystowskiego ruchu samo w sobie nie musiało być jednym z nich. Przynajmniej równie istotnymi znakami było szerzenie się irracjonalistycznych filozofii, rasistowskich estetyk. anty kapitalistycznej demagogii, heterodoksyjnych poglądów na sprawy walutowe, krytyki systemu partyjnego, rozpowszechnionego dyskredytowania „reżimu" - czy jakkolwiek określano istniejący system demokratyczny. W Austrii tak zwana filozofia uniwersalistyczna Othmara Spanna, w Niemczech poezja Stefana Georgego oraz kos-mogoniczny romantyzm Ludwiga Klagesa, w Anglii erotyczny witalizm D.H. Lawrcncca, we Francji kult mitu politycznego Georges’a Sorela - te wszystkie prądy należały do niezwykle różnorodnych zapowiedzi faszyzmu. Ostatecznie Hitler zdobył władzę dzięki feudalnej

■■Mt    jP

■■■■

,_A s/YKUfB SIĘ DO WIELKICH ZMIAN SPOtBCZNYCH

^_u^iPriivoaeiUv_Cra zostali obsadom u anZT ******* .. Mirtów swoich krajów. HitJera wspierał o /    rek*

' * » B|H S HI    lal

e"*S2*“S Ssa»Sfi'i*i*»«a4

sadzonej wokół prezydenta Hindenburga, podobnie ^^,fp imo ^{de Rivera zos,ali} obsadzeni u steru n»ah—

przcciwTsiniejąccj władzy. FaśLI',' mnie na fikcyjnej rebelii zaaranżowan*"?¹*    poiZ,"'

jeniu 11§ ^któr<; HB źc zostały _po^ _ro jedynie zarys złożone, sytuacji, j|Jj§|«||ścianą * _Ać postaci tak różne, ,ak katolicki niezail ⁱ“'^ob)^r też „1,,,

• r>‘~|JyjGjuba Ryba- _z    ^dcr"a*og z ”J'

W?

ni*

tvxc p—

,towego Detroit. _HGruba Ryba"* , _    ^v*'«y ac_mapn

_konspir»torzy oraz ukraińscy sabotaży^-. ^We>    * * W,

^wszc dostępną polityczną możliwo^^Wćecy *'^aP«rtscy reakcją emocjonalną obecną w każdy_m K |U    M

- WUM1SO*

-y.t.₈o symptomy były często wieloznaczne t^wej ^na*^u _naZWania. Zwykli obywatele nie mieli pewności, czy dane je polityczne, sztuka, kazanie, parada, wiersz lub program L ^barwienie faszystowskie. Nie istniały powszechnie L-ia faszyzmu, nie posiadał on te*    *

od lat trzydziestych XX wieku. nJ_cżv ^Peczcń«wi_e bom "^aturze ^ysu, którego    pam/ęrai''⁰^

^mówienie

■ *«idny^jvam^wyk/i ob^tele^ BIKjBp

party!*/ UW    -W^e. Nie istniały powsz^J

^Pne kryteria faszyzmu, nie posiadał on też koni* ^Zcchn,c

fe| J«<n4 ^{z niewidu} i«otnych cech w_spól_nych HH ^Lnizowanym formom była gwałtowność. z iaka ? ^ ^,Cgo g#E^ iffl jedynie po to, by ponownie rozb^lT^ okręconym czasie pozostawiania w uśpieniu. Ta charak,. T potwierdza wizję siły społecznej, która zmieniała .swoje J^deżności od sytuacji.    ¹ nat«^zcnjc

To, co określamy w skrócie jako „sytuację faszystowska* bvfo liczym więcej niż tylko typową okazją dla łatwych całkowi,7 K ^ i _cjęstw dla faszystów. Nagle zniknęły wszystkie potężne nr, ^ f**' i polityczne i^tytucje siły mboczej i i„„i oddani ob■ ggg konstytucy/nych, a drobne faszystowskie siły zmioUy tn ‘    ‘

wydawało się niepokonaną sankcją demokratycznych „adZ • i związków zawodowych. Jeżeli przyjąć, że    , ^partM

charakteryzuje psychologiczna i moralna dezintetrrari* ^rewol^ⁿ^” oporu, pogłębiająca si₉ do momentu, at rebeliantów będzie w stanie wziąć

żonę bastiony reakcji, to „sytuacja faszystowską* dokładnie j^T

Tkkokneilano amerykańskiego polityfcaHueya Longa- _prayp. _dttm.

283