SDC11758

; sr
iłlANSI < >KMA( |A W TOKU	HlSlOKIA S/YKUIŁ Ml tX) WlktKKII /MIAN mmI|li '/NYi l|
lecznic kontrrewolucje przywróciły równowagę *dl wewnątrz pouczę-gólnych panM\v. W większości krajów chłopstwa) fwióciło się przeciw robotnikom. W niektórych przypadkach mchy Ins/ystowskie zapoczątkowali oficerowie i szlachta, za której pr/ykladem poszło chłopstwo. W innych, jak choćby \vr Włoszech, faszystowskie oddziały składały się z bezrobotnych ora/ drobnomieszczaństwa. Nigdzie nic poddano pod dyskusję jakichkolwiek innych zagadnień nil prawo i porządek, nigdzie nie podnoszono kwestii radykalnej reformy państwa. Innymi słowv. nic dało się zauważyć ładnych znaków faszystowskiej rewolucji. Ruchy te byłv fasmtowskie jedynie w swoje) formie - funkcjonowały jako tak zwane nieodpowiedzialne, „wywrotowe" elementy wykorzystywane za cichym przyzwoleniem ludzi znajdujących się u władzy. Antydemokratyczna filozofia faszyzmu już wówczas istniała, ale nic miała jeszcze znaczeniu politycznego. W przeddzłeó 11 Kongresu Kominternu w 1920 roku Trocki przedstawił obszerny raport dotyczą* cy sytuacji we Włoszech, ale nawet nie wspomniał w nim o faszyzmie, choć ftisci di (ombattimento istniały już od pewnego czasu. Musiało upłynąć co najmniej dziesięć kolejnych lat. zanim włoski faszyzm - zajmujący od dawna ustaloną pozycję w rządzie państwa - powołał do życia charakterystyczny dla siebie system społeczny. Od 1924 roku Europa i Stany Zjednoczone były sceną gwałtownego ożywieniu gospodarczego, które zagłuszyło wszeJkic obawy o sprawność systemu rynkowego. Kapitalizm uznano za odbudowany. Zarówno bolszcwizm, jak 1 faszyzm zostały zlikwidowane prawie wszędzie z wyjątkiem obszarów peryferyjnych. Komintem uznał umocnienie się kapitalizmu za bezsporny fakt Mussolini wychwalał pod niebiosa kapitalizm liberalny. Wszystkie Uczące się państwa oprócz Wielkiej Brytanii odnotowały zdecydowane ożywienie. Stany Zjednoczone cieszyły się legendarnym dobrobytem, a sytuacja na kontynencie europejskim była prawic tak samo dobra. Monachijski pucz Hitlera został stłumiony, Francja wycofała się /. Zagłębia Ruhry; reichsmarka została cudem odbudowana; Plan Dawcsa rozwiązał z politycznego punktu widzenia problem reparacji; zbliżało się Locamo; dla Niemiec rozpoczynało się siedem tłustych lat Przed końcem 1926 roku system waluty złotej znowu zapanował w Europie, od Moskwy po Lizbonę. Dopiero w trzecim z omawianych okresów - po roku 1929 - stało się jasne, do czego prowadzi faszyzm. Impas, w jakim się znalazł system rynkowy, był już dla wszystkich oczywisty. Wcześniej faszyzm postrzegano jako element autorytarnych rządów we Włoszech, które	jako (ohJc w niewielkim stopniu różniły się od rządów hanl/irj im-JycyjnyHi. Ich odrębność polegała na dopiuizt zenłu 1/niy/mn dn orłiity władzy. Tern/ jednak analizowana łu doktryna oli|awila się mko alternatywne rozwiązanie problemów, / którymi borykało się apo* leezeństwo przemysłowe Niemcy przejęły Inicjatywę w rewolucji oogńlnocutopejakim zasięgu, a faszystowski sojusz zapewnił dą/rniu tego państwa do potęgi dynamikę, która wkrótce objęta pięć kontynentów. I (i&tnria szykowała się do wielkich zmian ipułec/nych Załamanie się ładu międzynarodowego rozpoczęło wydar/mir niespodziewane, ale / pewnością nieprzypadkowe. (iwaltowny spadek notowań akcji na Wall Street urósł nagle do olbrzymieli rozmiarów, 00    nim zaś przyszła decyzja Wielkiej Brytanii o odejściu od waluty opartej na zlocie. I)wn lata później podobny ruch wykonały Starty Zjednoczone. Jednocześnie ustały prace Konferencji Rozbrojeniowej, a w 1933 roku Niemcy wystąpiły z Ligi Narodów. Ib symboliczne wydarzenia zapoczątkowały epokę upektakubi nvch przemian w organizacji świata. Trzy mocarstwa - japonia. Niemcy i Włochy - zbuntowały się przeciw istniejącemu porządkowi 1    dopuściły się sabotażu upadających instytucji pokoju. W tym n> mym czasie organizacja światowej gospodarki faktycznie nie funkcjonowała. System waluty złotej został przynajmniej na jakiś cza* wyłączony z gry przez swoich anglosaskich twórców. Pod pretekstem braku środków odmawiano spłaty długów zagranicznych, Rynki kapitałowe i światowy handel skurczyły się. Na całym globie systemy polityczny am* gospodarczy w tym samym czasie uległy dezintegracji Przemiany wewnątrz samych państw były nic mniej głębokie. Systemy dwupartyjne zostały wyparte przez rządy jednopartyjne, czasem - narodowe. Zewnętrzne podobieństwa między dyktaturami a krajami, w których przetrwała demokratyczna opinia publiczna, służyły tylko podkreślaniu olbrzymiego znaczenia wolności dyskusji i decyzji. Rosja zwróciła się ku socjalizmowi, przybierającemu formę dyktatury. Liberalny kapitalizm znikną! w krajach szykujących się do wojny, czyli w Niemczech, Japonii i we Włoszech, a także - choć w mniejszym stopniu - w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Jednak rodzące się reżimy faszyzmu, socjalizmu i Nowego Ładu były do siebie podobne Jedynie pod tym względem, Że /decydowanie odrzucały zasady leseferyzmu. Tak więc historii nadało taki, a nie inny bieg wydarzenie zewnętrzne, ałc poszczególne państwa zareagowały na wyzwanie odpowirdnio
288	289

288