SDC13456

ozdobności nie legły osjaniczne wizje księżycowe? Pastele często kojarzą się w tekstach z kręgiem leksykalnym księżyca, o czym może świadczy¹ I znany opis Mickiewiczowskiej Zosi: „wleciała przez okno, świecąca i Nagła, cicha i lekka jak światłość miesiąca** (Mick PT 4, 13). Dla przy. I kładu cytat z twórczości późniejszego poety: „Świetna — świetlona — I czysta — przebóstwiona — / Cala tak drżąca — tak rozksiężycona — \ | Bierze mię, bierze w miłosne ramiona**.

Ozdobność epitetów barwnych tradycyjnie od wieków wiązała są również z użyciem nazw drogich kamieni i taką też tradycję odnajdą-jemy w poezji romantycznej Mickiewicza („rubinowe morwy**, „bursztynowy świerzop”) i innych twórców".

Znany z tradycji poetyckiej zespół poetyzmów związany znaczeniowo z pojęciem światła w szczególny sposób nasyca opisy romantycznych krajobrazów. Pejzaże te nierzadko odznaczają się symbolicznymi ujęciami. Wymienimy przykładowo szereg charakterystycznych wyrazów takich opisów z wierszy T. Łady Zabłockiego: wpółprzejrzysta mgła, uiskrzony, srebrny, promień, promienić, płonąć, oblask tęczowy, rzęśnie-jący blask itp. (ŁZab P). Także u innych autorów: księżyc, srebrny, obrylantować, gwiazda, zmglić się (Uj P). Nazwy ciał niebieskich stanowią tu tradycyjny składnik poetyzacji.

Poetyzacja stylu poezji romantycznej rodzi się z odpowiedniego doboru znaczeń. Pola znaczeniowe (ściślej pola czy kręgi leksykalno-seman-tyczne) powstałe wokół pewnych centralnych pojęć tematycznych tej poezji współtworzą w sposób istotny kształt artystyczny ówczesnych tekstów. Szczególna organizacja strukturalna wspomnianych kręgów sprawia, że służą one właśnie funkcji artystycznej, że nie mogą być traktowane na równi z odpowiednimi grupami pojęciowymi z tekstów np. romantycznej krytyki literackiej czy filozofii.

Dokładniejsza analiza wewnętrznej struktury owych kręgów słownych nie może być celem niniejszego opracowania, dlatego też na tym miejscu ograniczymy się do krótkiego wykazu wybranych zespołów słownych, powtarzających się dość często w badanych utworach. Nie możemy też zatrzymywać się dłużej przy analizie odrębności poetyk różnych twórców, chociaż wynikają one nawet z pobieżnego przeglądu kręgów. Tak np. na tle omówionej wyżej poetyki pastelowego, odrealnionego widzenia świata odbijają skonkretyzowane ujęcia Mickiewicza, nasycone nazwami prozaicznych w zasadzie realiów, które poetyzują się dopiero przez porównanie. Przykładem takiego zjawiska może być m. in. fragment z wiersza Aryman i Oromaz:

W samym przepaści niezgłębionej środku W samym ciemności najgrubszym zarodku Osiadł Aryman, jak złodziej ukryty.

1

Por. przypis 8.