Skan

Biorąc pod uwagę wszystkie przedstawione wyżej analizy wydaje się, że stoimy przed poszukiwaniem własnych polskich rozwiązań.

Jednym z kluczowych pojęć w podejściu do kreowania nowej polityki społecznej powinna być integracja i aktywizacja wszelkich podmiotów działających w tym polu, zmierzająca do integracji ekonomicznej i społecznej grup zaniedbanych.

Aktywizacja jest wspólnym określeniem stosunkowo nowych zjawisk w debacie na tematy społeczne. Głównym celem aktywizacji jest przywrócenie sprawności ludzi, którzy znaleźli się na marginesie głównego nurtu życia społecznego i gospodarczego.

Aktywizacja jest pojęciem pedagogiki społecznej zakładającym szereg działań integracyjnych, dzięki klórym odkrywa się możliwości osobiste jednostki w celu rozwoju jej kompetencji życiowych pozwalających na prowadzenie samodzielnej egzystencji. W tym kontekście udzielanie pomocy musi zawierać aktywny udział i zaangażowanie samego zainteresowanego.

W podejściu pedagogiki społecznej kładzie się nacisk na całościowe spojrzenie na sytuację osoby potrzebujące, tj. na warunki ekonomiczne, zdrowie, wykształcenie, pracę, warunki mieszkaniowe itp. Pomoc nie może być z góry ograniczana „sztucznymi” terminami, ale zależna powinna być od indywidualnych potrzeb i tempa indywidualnego rozwoju osób i grup społecznych.

Nastawiona nie jest wyłącznie na sprawy doraźne, ale przede wszystkim na przyszłość i perspektywy, które odkrywane są przez osoby potrzebujące w trakcie prowadzonej pracy socjalnej.

Działania w ramach filozofii pedagogiki społecznej nie prowadzą do doskonalenia kolejnych socjotechnicznych form pomocy, które często zamieniają osoby potrzebujące w „przypadki", „przedmioty" lub „klientów" działań, nie ograniczają się też do działań o charakterze filantropijnym, gdzie występuje wyraźny podział ról na „dających i biorących".

Zakładają natomiast współtworzenie aktu pomocy przez dwie strony, osiąganie wspólnie kolejnych s2czebli w programie życiowej edukacji. Są więc rezultatem świadomych działań integracyjnych, które realizowane są zgodnie z wcześniej założonym planem działań, odbudowującym emocjonalne więzi z otoczeniem, poczucie własnej wartości, toższamości i własnych umiejętności.

Ogromnie ważną rzeczą jest też okazywanie szacunku i respektu osobom potrzebującym, przez co istnieje możliwość otwarcia się ich na wspólną pracę i nabywanie pozytywnych doświadczeń i umiejętności.

Niezwykłym przykładem takiego podejścia jest działająca w Danii od 70 Jat fundacja „Szkoła Kofoeda" realizująca program edukacji na dużą skalę, dla 700 uczestników dziennie, zwanych z całym szacunkiem „studentami". Organizowanych jest tutaj ok. 200 różnorodnych kursów, szkoleń, warsztatów poczynając od nauki prostych czynności porządkowo-higienicznych, żywieniowych

SO

poprzez artystyczne, rzemieślniczo-produkcyjno-warsztatowe, po kursy językowe i komputerowe, hobby, sport i rekreację.

Wielu „studentów" tej Szkoły podejmuje ponowne próby odnalezienia swojego miejsca w społeczeństwie i jakkolwiek w takim Państwie jak Dania nie jest to wcale łatwe, to w wielu przypadkach widać pozytywne efekty. Jednakże dla tych, którzy nie od razu wygrają uczestnictwo w wolnym rynku, istnieją rozwiązania przejściowe. Jednym z nich są np. spółdzielnie socjalne istniejące obok fundacji, stowarzyszeń jako trzecia forma organizacji pozarządowych we Włoszech mająca własne podstawy prawne z 1991 roku.

W zapisie Ustawy czytamy: „Spółdzielnie socjalne mają na celu dążenie do ogólnej korzyści społeczeństwa w popieraniu ludzkich spraw i w społecznej intcgrncji obywateli poprzez:

a.    prowadzenie usług społeczno- zdrowotnych i oświatowych,

b.    prowadzenie innych czynności rolniczych, przemysłowych lub usług mających na celu znalezienie zarobkowego zatrudnienia dla ludzi w krytycznej sytuacji socjalnej.

W innym miejscu Ustawa wyjaśnia, że osoby w krytycznej sytuacji życiowej to: „inwalidzi psychiatryczni, narkomani, alkoholicy, nieletni nie uczący się, a będący w trudnych sytuacjach rodzinnych, osoby skazane”, którzy stają się członkami spółdzielni.

Spółdzielnia socjalna to taka, która ma 30% osób rozpoznanych jako osoby w krytycznej sytuacji życiowej.

Przy czym Państwo bierze na siebie obowiązek pokrywania ubezpieczenia społecznego członków spółdzielni, natomiast zarobki pochodzą z wypracowanych przez nich środków, a także pochodzących ze zbiórek. Poza tym spółdzielnie mogą zatrudniać wolontariuszy, opłacając im ubezpieczenie i dając im poczucie bycia użytecznymi.

Innym przykładem rozwiązywania problemu ludzi wykluczonych są różnego rodzaju wspólnoty, w tym Wspólnoty Emmaus z Francji, założone przez Abbe Pierre^, które doprowadziły w ciągu 50-letniej historii swojego istnienia do samowystarczalności ekonomicznej kilkadziesiąt tysięcy osób, żyjących w 350 Wspólnotach w Europie i w świecie.

Udało się w Emmaus włączyć osoby potrzebujące do różnego rodzaju aktywności tn.in. do pozyskiwania surowców wtórnych, sprzętów domowych i ich renowacji, i to w takiej skali, że dzisiaj prowadzą własne zakłady i sklepy, nie rezygnując z dotacji Państwa. Istnieją jednak korzystne przepisy pozwalające im na integrację gospodarczą, również poza granicami swojego kraju.

Dodatkowym efektem takich działań jest prowadzone przez tę wspólnotę budownictwo mieszkaniowe, nie tylko dla swoich członków.

Warto zwrócić uwagę, że dla coraz liczniejszych inicjatyw obywatelskich w Polsce i w świecie inspiracją do działania i poszukiwania różnorodnych dróg

81