skanuj0003 (42)

pozycji), jak to ilustruje żartobliwe Wnioskowanie: „Mysz pogryzła książkę, a skoro mysz jest rzeczownik k-n\ więc rzeczownik pogryzł książkę".

Błąd mu libulii (y pt. amphibolot - dwuznaczny), nazywanej także amfibo-logią, zachodzi wówczas, gdy jakieś wyrażenie zkrźrtnc jest wieloznaczne na *kulek tego, iź j=*o bodowa składniowa dopuszcza co najmniej dwa różne sposoby rozumienia ’«gt> wyriżrnia Np. wypowiedź: „Ter wykład zupełni,-, nic był jasny” może znaczyć, ?e len wykład niezupehic był jurny bądź też, że len wykluli zupełnie był mej*ny.

Amfibolie powalają często w wyniku niewłaściwego użycia wyrażeń okazjonalnych, zwłaszcza zaimków osobowych (on, cna, t oo). wskazujących (Rn, tu, to) lub względnych (który. która, które). Tak np. zdanie: „Anka zaprzyjaźniła się 7. synem profesora, który Bc/ył ją angielskiego” jest dwuznaczne, nic wiadomo bowiem, czy lo profesor liczył ją angielskiego, czy syn profesora. Chcąc się uchronić przed niebezpieczeństwem nmfibolu zwłaszcza w piśmie - należy Sprawdzać, czy poszczególne wyrazy I znaki interpunkcyjne zixiały właściwie rozmieszczone w szyku zdania, tak aby wyeliminować ewentualność innej nii zoir.iciv.oiin Interpretacji lego zdania.

Czasami powtxtem nieporozumień są nicdnjHWlcdzcnin. Bh)d ten polrgn na tym, iż. w jakimś wyrażeniu opuszczony zoxud pewien istotny dla zrozumie-nin całości składnik. Np. kio i poinformował turystę, że do centrum miasta można dojechać z pobliskiego przystanku tramwajem nr 12. nic wskazując w którym kierunku należy pojechać. Okozaki się, że turysta pojechał nadjeżdżająca właśnie „dwunastką” w przeciwną stronę.

Często niedopowiedzenie dotyczy Izw. kwanty fikać ji. Np. w zdaniu: „Szwedzi znaji} język angielski” nic dopowiedziano, czy chodzi o wszystkich Szwedów, o ich większość, czy tylko o niektórych. Tego rodzaju niedopowiedzeniu siwnrzaią nielsiudy okazję da wypnezeniu intencji mówiącego przez nielojalnego oponenta.

Wreszcie poważnym błędem logicznym jest mówienie chaotyczne, o wialu różnych rzeczach naraz, z licznymi dygresjami czy dywagacjami, zbędnymi powtórzeniami lip. Juk wspomuiano, kultura logiczna wyntuga mówienia w spiv sób jasny, ścisły, uporządkowany I konsekwentny.

1.5. Definicje

1 Al. Pojęcia dolinicjł

Wszystkie nauki bądź irnric naukowe tfytą (łab powinny dążyć) do lego, aby posługiwać się tetminanii O wyraźnej treści lub przynajnnisj o ostrym zakresie. Jednak większość terminów, jakie pojawiają się w różnorodnych óyscy-pi marli mrekiwrych, pochodzi z języku potocznego, w którym nazwy (rozumiane intuicyjnie) są notorycznie niewyraźne, a ponadto często tośri-e nieostre. 1 Miłego definiowanie stanowi zasadniczą metodę tworzenia ścisłej terminologii naukowej.

Termin „definicja” pochodzi z języka łscińskicgn, gdzie czasownik ,tefinire znaczy: określać, ograniczać, wyjaśniać. A zatem kierując się etymologią można by powiedzieć, że definicja susowi pewnego rodzap określenie czegoś, jest swoistą odpowiedzią na pynnte, czym coś jest. lecz Mfca charakterystyki! definicji byłaby zbyt ogóhftowa. n> każde bowiem okre.<Uuic ani każda odpowiedź nn pytanie, czym coś Jest, Stanowi definicję. Tnulno jednak, zaalefć utó zespół cech, który byłby wspólny <itu wK/elklch typów tlofinlcjl. Dlatego scharaktciyzu-jenty oddzielnie poszczególne jej rodzaje.

W zależności od tego, czy określenie dotyczy pewnych przedmiotów (rzn-c/y), czy leź. wyrażeń Jok legał języka, wyróżnia się tradycyjnie definicje realne (od łfic. ros - rzecz) oraz. de fi nic je nominalne (od Ine. nomen - nazwa).

Definicja realna (przedmiotowa) jont to zdanie podające jednoznaczną clui-mk*cry«tykę Jakiegoś pizcdmlotii (pewien zespól cech dla niego konstytutyw-nynh), r.p. „bursztyn Jest to skamieniała żywica”,

Definicja nnmliinlna j^st to zdunie podające sposób rozumienia, czyli zim-czenle jakiegoś wyrażenia.

TCgo rozróżnienia nie można jednak traktować jako poprawnego podziału deflulcjl, gdyż. zakresy tych dwóch pojęć kizyżuję się. Przecież definicja, która podaje Jcdnoxnac/ną charakterystykę Jakiegoś przedmiotu nazwanego w niej pewnym terminem, Mwnuijo Jednocześnie o sposobie rozumienia owego terminu,

Dalej zajmować się będziemy przede wszystkim definicjami nominalnymi.

3d