Łągiewka

mniej więcej maleje proporcjonal-nie do tego, ile energii ruchu postępowego zostało zamienione ' w ruch obrotowy (w czasie milisekund). Przechwytując energię całego pojazdu o dużej masie do stosunkowo małego „akumulalcjra’’ energii (elem'entu przechwytującego, którego masa może być np. 100 razy mniejsza niż masa pojazdu) -zgodnie z ró\Vnanibm dotyczącym zasady zachowania: energii - urządzenie musi wejść na bardzo wysokie obroty. W przypadku makiety zderzaka w skali 1 do 1 w czasie niecałego obrotu tarczy wirnik uzyskiwał około 50 tysięcy obrotów na minutę, lecz w nowszych rozwiązaniach (przy znacznie mniejszej masie pochłaniacza) mogą to być o wiele większe wartości (energia wirnika jest proporcjonalna do jego masy i kwadratu obrotów).

Przykład z pomiarów modelu wózka o masie 9,5 kg, który na równi pochyłej z wysokości liczonej dla środka masy układu (wózka) 0,03 metra uzyskuje prędkość wyliczoną teoretycznie v = 0,6 m/s. Zmierzona doświadczalnie prędkość (opory łożysk itp.) różniła się nieznacznie, przy czym błąd pomiaru nie przekraczał 3%. Pełne zatrzymanie podczas zderzenia tego modelu na drodze 2mm (0,002 m) w normalnym przypadku powinno skutkować przeciążeniem równym 15 g, co musiałoby oznaczać, że uśredniona siła na tej drodze wynosiłaby 143 kg i praca wykonana na tej drodze winna wynosić 2,8 J. Tymczasem z zastosowaniem pochłaniacza energii kinetycznej otrzymano uśrednioną silę hamowania (na drodze zatrzymania, czyli zderzenia - 2 mm) równą 25 kg. Natomiast praca hamowania wyniosła ok. 0,5 J.

***

Wniosek: siła hamowania na drodze zatrzymania (czyli podczas zderzenia) zmniejszyła się prawie sześciokrotnie, podobneimnzmniej-szeniu uległa praca hamowania (siła razy droga hamowania).

Przy odpowiednim zaawansowaniu technologicznym zderzak Lucjana Łągiewki może znaleźć szerokie zastosowanie we wszelkiego rodzaju obiektach ruchomych Przy prędkości samochodu osobowego lub ciężarowego równej ponad 60 km/h podczas zderzenia z BETONOWĄ ŚCIANĄ odczujemy skutki działania siły bezwładności takie jak przy prędkości 10 - 15 km/h. Przy prędkości 100 km/h odczujemy siłę bezwładności ’po-dobną do zderzenia z prędkością 20 - 25 km/h. W przyszłości urządzenie może więc uratować od śmierci i kalectwa tysiące ludzi rocznie w Polsce (w wypadkach samochodowych rocznie w naszym kraju ginie ok. 7 tysięcy ludzi, zaś kalekami zostaje ok. 70 tysięcy). Wspomniany zderzak chroni również przeszkodę (np. przechodnia), znakomicie zmniejszając skutki kolizji.

***

Badań pochłaniacza energii kinetycznej pod kierownictwem profesora Stanisława Gumuly dokonali mgr inż. Małgorzata Piaskowska, mgr inż. Henryk Do-ruch przy współpracy z wynalazcą i konstruktorem Lucjanem Łągiewką, jego synem Przemysławem Łągiewką (konstrukcja i bezpłatne udostępnienie modeli do badań, asystowanie przy niektórych pomiarach, konsultacje praktycz-ne)oraz wykonawcą prototypu Leszkiem Prylko.

prof dr iiab. iiii. STANISŁA W GUMUIA, mgr inż. HENRYK DORUCH, mgr inż. MAŁGOR7ATA PIASKOWSKA, AGH Kraków; Katedra Maszyn i Urządzeń Energetycznych;

październik 2002