ŁŚ8

168

Wielkości pochodne (konstrukcyjne 1 ruchowe) i L ■    D -    d    - luz    średnicowy,

6 »    R -    r    - luz    proelenlowy,

A • 1/d    - względne długość łożysko,

ś •    L/d    »    6/r -    względny luz łożyskowy,

c ■    e/6    »    Że/L -    aleośrodowość względne,

J ■ h_Q/r ■ ę(l-e)    - względne wysokość szczeliny sasrowej,

p » gy - średni (obliczeniowy) nęcisk w łożysku,

So ■    . peraaetr Soaaerfslde (podobieństwa hydrodynaalcznego dla

łożyek poprzecznych).

Łożyska poprzeczne będę pracować przy tarciu płynnye. Jeśli najaniej-sza wysokość szczeliny sasrowej h_Q, wynikła z położenia czopa w penwi (a więc z alaośrodowoścl o) będzie tak duża, że zaleszczę się w niej: nierówności powierzchni czopa    1 penwi R^ (chropowatość powierz

chni) hj, ukośne położenie czopa w otworze penwi h_{ wskutek ugięcia wału oraz zakrzywienia czopa pod obclężeniea hg, to znaczy:

U.173)

(rys, 97). Oeat to tzw. warunek tarcia płynnego.

/

Rys,97. śfpływ odchyleń kształtu czopa i panwl na najwniejszę wysokość szczeliny eaarowej w łożysku poprzeczny*

Przy smarowaniu hydrodynamiczny* aimośrodowość względna, a zataa 1 wielkość h_Q (por. podany na a. 169 związek) zaletę od wartości bezwymiarowego paraaatru Soaaarfalda (podobieństwa hydrodynamicznego łożyska poprzecznego)t

So

(*.174)

dla określonych długości względnych łotyaka X oraz kątów opaaanla 4>. (Uwaga:    W literaturze anglosaskiej podaje alę czasem inne określenia

tago paraaatru S - Ap , takiego wyratenla używa alę również w tli).

Ia bardziej Jeat obclężone łożysko (duże p) lub la anlejsza Jest prędkość względna czopa 1 penwi (aałe oj) , tya większy Jeat parametr So 1 tya większa Jeat alaośrodowość czopa w penwi. Zależność e - f(So) lub    e« F(So) podawana jest zwykle w postaci wykresów lub w tablicach

dla X ■ const 1 dla $ ■ const C43.

W paraaetrze Soaaerfelde sę zawarte podstawowe wielkości zwlęzane (narzucone):    obciążenie, wyrażone naciskiem obliczeniowym p ■ F/dl

i prędkość u> oraz wielkości swobodne (dyspozycyjne konstruktora): luz łożyskowy wyrażony luzea względnym 4 » 6/r i lepkość dynamiczna oleju rf.

Sprawdzenia warunku tarcia płynnego (lub obliczenie łożyska według tego warunku) jest nlewystarczaJęce ze względu na zmianę lepkości oleju z temperaturę. Wskutek tarcia (wewnętrznego w warstwie oleju) temperatura łożyska, a w ni* również oleju wzrasta w zależności od wartości współczynnika tarcia jj, która zależy z kolei od wartości parametru Som-merfelda. W związku z tya obliczenia łożyska ślizgowego muszę sieć cha rakter kolejnych przybliżeń w celu sprawdzenia obydwóch warunków:    tar

cia płynnego i zachowania równowagi cieplnej w określonej temperaturze łożyska £43.

Aby ułatwić te obliczenia stosuje się metody analityczne z użyciem odpowiednich tablic lub metody analityczno-graficzne z użyciem odpowied nich wykresów i nomogramów.

We współczesnych metodach (przeważnie analityczno-graflcznych), o-prócz właściwego rozwlęzania tego zagadnienia (tj. właściwego doboru wielkości swobodnych dla danych warunków pracy), wprowadza się do obliczeń również 1 inne wielkości optymalizujące konstrukcję łożyska (np. wymiary łożyska).

Do konstrukcji łożyska ślizgowego dane sę najczęściej :    obciążenie łożyska F, prędkość obrotowe n oraz średnica czopa

d, wynikająca z warunków wytrzymałościowych całago wału lub osi. Czasem dołącza się dodatkowe warunki, np. temperaturę otoczenia, ogranlczo ny zakres rodzajów smarów ltp. Obliczenia konstrukcyjne polegają na