0170

III. 15. 16.

GERTRUDA; BOLESŁAW IV KĘDZIERZAWY.

155

15. Gertruda.

Ortlieb '), podawszy wiadomość o śmierci Bolesława Krzywoustego, dodaje następujący szczegół: Cuius uxor Salome. . . tanto viduata marito, imam de filiabus suis nomine Gerdrudam perpetuo nobiscum (t. j. w klasztorze zwiefalteńskim) mansuram cum magnis ad nos transmisit munerihuv. Deinde post paucos annos misit nuncium ad nos mandans, ut domnus Otto de Stuzzelingen . . . transmitteretur ad se. Rezultatem tego poselstwa była podróż Ottona de Stuzzełingen z Ortliebem do Polski, pod koniec r. 1140^{1 2}).

A zatem jedna z córek Krzywoustego i Salomei, imieniem Gertruda, oddaną została jako mniszka do klasztoru zwiefalteńskiego. W szeregu mniszek tegoż klasztoru wyliczają ją też t. z. Notae Zwiefalt.³): Hen sunt nomina sororum nostrarum: Adelheit com., Hiltrud, Gertrud ducissa, Richenza i t. d. Ze w klasztorze tym Gertruda pozostała do końca życia, dowodzi zapiska Nekr. Zwiefalt., którą poniżej przytoczymy, podająca wiadomość o jej śmierci.

Można przypuścić, że Salomea, wysyłając swą córkę w tak odległe strony, obrała po temu czas, w którym Gertruda była już dorosłą, a gdy datą przyjęcia habitu zakonnego, jak niżej okażemy, jest r. 1139, przeto dając jej naówczas lat czternaście, trzeba będzie przyjąć, że się urodziła nie później, jak r. 1125. Posuwając tę datę tylko o jeden rok wstecz, n. p. na początek r. 1124, otrzymamy wyjaśnienie wiadomości, podanej przez Ebona w Żyw. Ottona Bamb.⁴), że w czasie jego przybycia do Polski pod koniec maja 1124, Bolesław Krzywousty kazał wynieść naprzeciw niemu swoje niemowlęta, pośród których jedno przynajmniej było przy piersi (III. 14.). To określenie najlepiej przystaje do Gertrudy, ile że co do innych dzieci Krzywoustego wiadomo bądź to na pewne, bądź też przypuszczać trzeba, że się porodziły w innym czasie. Najsnadniej tedy jako datę urodzin Gertrudy przyjąć można koniec r. 1123 lub początek 1124 r.

Co do czasu przywdziania habitu zakonnego niewątpliwą wiadomość podaje Ortlieb w przytoczonym poprzednio ustępie, że stało się to już po śmierci Krzywoustego. Szczegół zaznaczony przezeń, że post paucos annos od tego faktu wysłanem zostało poselstwo po Ottona de Stuzzelingen, nie wzrusza powyższego wniosku, ile że to poselstwo przybyło do Zwiefalten w drugiej połowie r. 1140, Gertruda mogła zatem w klasztorze przebywać już blisko dwa lata. W każdym razie ze względu na owę wiadomość przyjąć trzeba, że oddaną została do klasztoru w najbliższym czasie po śmierci Krzywoustego, a więc (po odliczeniu dwu końcowych miesięcy r. 1138) w początkach r. 1139 •"*).

O śmierci Gertrudy przechowała się zapiska w Nekr. Zwiefalt.^,!) pod datą 7 maja: Gerdrut m" n. c. filia Salome ducisse. Daty rocznej nie ma oczywiście w nekrologu, ale zapiska wciągnięta jest ręką późniejszą, z lat 1150—1232. Stąd można wnioskować, że śmierć Gertrudy przypadła w każdym razie na czas po r. 1150. Szczygielski w swojej Aquil. Polon.-Bened.⁷), z powołaniem się na Menol. Bened. jako na źródło, podaje pod dalą 7 maja 1160 r. następującą wiadomość: In monasterio Zwifaltensi depositio venerabilis memo-riae Gertrudis ducissae Poloniae, filiae Boleslai Kriwousti; na innem zaś miejscu ⁸) powtarza raz jeszcze szczegół, żo Gertruda zmarła r. 1160. Ponieważ data dzienna 7 maja zgadza się zupełnie z autentyczna datą Nekr. Zwiefalt., przeto informacyą Szczygielskiego musimy w tym wypadku uważać za najlepszą, a przez to także połączona z nią integralnie data roczna nabiera wszelkich cech prawdopodobieństwa.

16. Bolesław IV Kędzierzawy.

Jako matkę niniejszego Bolesława wymienia już Ortlieb ^a) Salomee. Źródła polskie, nie znające dzieci Krzywoustego, zmarłych jeszcze za jego życia (Kazimierza starszego i Leszka), jako to: Kron. Wielk.¹⁰), Bocz.

1

Mon. Pol. II. 3. 4. — ²) O dacie tej podróży zob. niżej III. 16. — 3) Mon. Germ. Necr. I. 268; ibid. SS. XXIV.

2

830. — 4) Mon. Pol. II. 39. — 5) Przeździecki, Ślady Polesi. 65 uw. 1. przyjmuje, uwiedziony określeniem: post paucos

3

annos, że Gertruda wstąpiła do klasztoru jeszcze za życia Bolesława. Smolka, Mieszko Stary, 209, trafnie odnosi ten fakt do

4

czasu po śmierci Krzywoustego. — 6) Mon. Germ. Necr. I. 251. — I) Str. 49. — 8) Str. 141. — 9) Mon. Pol. II. 4. — 10) Ibid. II. 508.