0488

X. 9.

ZIEMOWIT IV (ż. ALEKSANDRA).

475

daty różniących się dniach (VI. 14. IX. 6. 12. X. 3. XI. 2. 15.), przeto zapiska niniejsza, przypadająca zresztą najdokładniej na okres poprzednio na podstawie dokumentów ustalony, dotyczyć może tylko Ziemowita IV^Ł). Popiera ten wniosek zresztą i ta okoliczność, że pośród wszystkich Ziemowitów mazowieckich, niniejszy był jedynym, który chwilowo rządził na Kujawach, zaczem w istocie miano w Strzelnie poivody zająć się bliżej jego osobą.

Aleksandra.

Że żoną Ziemowita była Aleksandra, siostra Jagiełły, a zatem córka Olgierda, w. ks. litewskiego, stwierdzają Geneal. Mazow. Czart. 1¹), Geneal. Mazow. Wargoc.²), Kalend. Płoc.³), Nekr. Lubiń.^{4 5}) i Długosz ^,;), toż dokument Jagiełły z r. 1393^{6 7 8}) i samej Aleksandry z r. 1430^s). Odpowiednio do tego w kilku innych dokumentach²) Świdrygiełło, jej brat, zwany jest wujem jej dzieci, Ziemowita V i Włodzisława I (XI. 2. 10.). (ieneal. Mazow. Czart. II⁹) nie miała o jej pochodzeniu całkiem dokładnej wiadomości, nazywając ją filiam vel sororem Iagyelo. Długosz¹¹) wyraźnie stwierdza, że Aleksandra było jej imieniem chrzestnem; miał nawet zamiar podać jej imię pogańskie, w którym to celu zostawił w rękopisie okienko; luka nie została jednak wypełnioną.

Już pod datą 3 lipca 1388 r.¹²) kilku dostojników mazowieckich poręcza Jagielle, iż zapis super dota-lido... predare prindpi domine Aleiandre conthorali... domini ducis Semovithi assignato, zostanie wystawiony najpóźniej do dwu tygodni, według umowy poprzednio pomiędzy Jagiełłą a Ziemowitem zawartej. Dowód w tern, że małżeństwo to już podówczas istniało, a zarazem wniosek stąd, że zapewne nie na długo przedtem zawar-tem zostało. Według Długosza¹³) zaślubiny odbyć się miały w Wilnie, w początkach r. 1388, w czasie, kiedy Jagiełło przebywał na Litwie celem uporządkowania tamtejszych stosunków. Itinerarz Jagiełły, przez Długosza zestawiony, przedstawia się w sposób następujący: Boże Narodzenie r. 1387 obchodzi Jagiełło w Wilnie, potem udaje się do Witebska, a następnie do Połocka, gdzie uśmierza niepokoje; z kolei wraca na Litwę, gdzie ustanawia Skirgiełłę w. księciem litewskim, w Wilnie sprawia zaślubiny Aleksandry z Ziemowitem (i Danuty z Januszem I, por. X. 7.), potem wraca do Polski, zatrzymawszy się pod Łuckiem. Itinerarz ten nie odpowiada rzeczywistości. Nie mamy jakichkolwiek śladów dokumentowycli pobytu Jagiełły na Litwie w zimie r. 1387/8; owszem, dokumenty wprost przypuszczeniu takiemu przeczą. D. 23 listopada 1387 r. jest Jagiełło w Krakowie¹¹), a dnia 7 stycznia 1388 r. w Lublinie¹⁵), d. 27 stycznia 1388 r. w Łucku¹³), d. 17 lutego t. r. znowu w Krakowie¹⁷); trudno przypuścić, zestawiając te daty z opowiadaniem Długosza, iżby w czasie między 24 grudnia 1387 r. a 7 stycznia 1388 r. odbył drogę z Wilna do Witebska i Połocka, tamże uśmierzył niepokoje, wrócił do Wilna, tamże odbył uroczystości weselne, załatwił sprawę z Skirgiełłą, a v^Treszeie wrócił do Polski. Natomiast wiadomo skądinąd, że wojna połocka Jagiełły przypada na kwiecień 1387 r.^ls), że dokument, nadający Skirgielle zwierzchnictwa nad innymi książętami litewskimi, wystawiony został na Litwie 28 kwietnia 1387 r.^1:i), a jego potwierdzenie w czerwcu tegoż roku²⁰). Ponieważ według Długosza zaślubiny Aleksandry z Ziemowitem połączone są chronologicznie z obu tymi faktami, a jako miejsce, gdzie się odbyły, podane Wilno, przeto przyjmując jako rzecz prawdopodobniejszą, że myłka zaszła raczej w chronologii itinerarza, aniżeli w^r określeniu związku wypadków i oznaczeniu samego miejsca zaślubin, dojdziemy do wniosku, że zaślubiny odbyły się r. 1387. Jeszcze 28 października 1386 r.²¹) jest Jagiełło w Łucku, już 17 lutego 1387 r.²²) i jeszcze 18 czerwca 1387 r.²³) bawi na Litwie, a już 10 lipca t. r.²¹) w Niepołomicach; ślub przypada zatem

1

1) Jak trafnie przypuszczał już Kętrzyński, Mon. Pol. V. 735 uw. e. Narbutt, Pisma histor. 299 odnosi śmierć

2

Ziemowita, wbrew Długoszowi i dokumentom, do r. 1420. — ¹) Por. str. 437 uw. 5. — 3) Narbutt, Pisma histor. 294. —

3

Mon. Pol. V. 453. — 5) Ibid. V. 625. — 6) Hist. Pol. III. 477. IV. 115. 202. 203. 345. 527. — 7) Kod. dypl. Wielk.

4

III. nr. 1935. — 8) Kod.    dypl. Mazow. nr. 166. — 9) Daniłowicz, Skarbiec II. nr. 1613. 1664. — 10)    Por. str.    437 uw. 5. —

5

li) Hist. Pol. III. 477. — 12) Kod. dypl. Mazow. nr.    115. — 13) Hist. Pol. III. 477. — 14) Akta    grodz, i    ziem. V. nr.

6

16. — 15) Kod. dypl.    Pol. I. nr. 140. — 13) Akty    zap. Ross. I. nr. 8. — 17) Daniłowicz,    Skarbiec    I. nr. 552. —

7

18) Koneczny. Jagiełło    i Witold 78 uw. 1. — 19) Cod.    epist. I. A. nr. 9. — 20) Koneczny. Jagiełło    i Witold    117 uw. 3.—

8

21) Grabowski i P r ze ź d z i e c k i, Źródła do dziej. Pol. I. 145. — 22) Krupowicz, Zbiór dypl. nr. 1. — 2.3) Prochaska,

9

Cod. epist. Yitol. nr. 33. — 24) Daniłowicz, Skarbiec I. nr. 547.