061614
16

Polska potrzebuje bohatera, więc on zaleca do tronu księcia Francuzkicgo Kondeu-sza znanego ze sławy wojennej. Polska potrzebuje bohatera, odpowiedział wojewoda Euski Stanisław Jabłonowski, daleko go jednak szukać nie potrzeba. Polska potrzebuje ciebie.

Ten głos naocznego świadka waleczności Sobieskiego znalazł silne poparcie pomiędzy szlachtą wdzięczną za oswobodzenie Polski od haraczu Tureckiego. Ogłoszono Sobieskiego królem pod imieniem Jana trzeciego.

Pacowie, jeden hetman Litewski drugi, kanclerz, podburzyli Litwinów naprzeciw wyborowi Sobieskiego, lecz jednomyślności szlachty Polskiój, pociągnęła za sobą i Litwinów pomimo oporu Paców.

Skoro Jan trzeci królem ogłoszonym został, nie czekając koronacyi znowu się na Turków wyprawił. Bo sułtan Mahomet czwarty, jak tylko Sobieskiego nie miał naprzeciw siebie, zaraz znowu odebrał Chocim i zabierał się podbió całą Ukrainę. Wojował i z Kozakami. Doroszenką — a upokorzywszy ich, wrócił do Carogrodu.

Sobieski wróciwszy na linię bojową, nie znalazłszy wielkiój nieprzyjacielski ój siły naprzeciw sobie, odebrał miasta Ukraińskie, Kozaków należących jeszcze do Polski u-rządził, i Sierkę potwierdził ich hetmanem. Lecz Kozacy byli pomiędzy sobą niezgodni i Polsce nie wierni.

Pac niechętny i nieposłuszny, wrócił z wojskiem Litewskim nazad do kraju, musiał więc i Jan trzeci za nadejściem większych sił nieprzyjacielskich cofać się w głąb kraju.

Stanisław Jabłonowski wojewoda Euski mężnym oporem, zaś twierdza Trembowla, do którćj trwałego bronienia się, wielce się przyczyniła odważna Chrzanowska, a na-koniec zwycięztwo króla nad Nuradynem, jednym z wodzów Tureckich pode Lwowem, nietylko wstrzymało Turków, ale i do odwrotu zmusiło. Polacy ścigając ich Suczawę spalili.

Teraz dla utwierdzenia władzy ,swojćj

wrócił król Jan do Krakowa, i tam wraz > ze swoją żoną koronował się wedle zwy-s czaju, dnia drugiego Lutego, tysiąc sześć-< set siedemdziesiątego szóstego.

I Zaraz potem musiał znowu wracać na linię bojową, bo w jego nieobecności Se-raskier Ibrahim w> ośmdziesiesiąt tysięcy Turków i sto trzydzieści tysięcy Tatarów przeszedł granice Polski.

Król na czele tylko dziesięć tysięcy ludzi szedł ode Lwowa naprzeciw nieprzyjaciela. Najprzód spotkał Tatarów i tych rozgromił. Lecz przed przemagającą siłą Turków znowu cofać się musiał.

W ziemi Halickićj pod Zurawnem w o-bozie przez nich opasanym został. Cały miesiąc czekając na odsiecz bronił się król w tym oszańcowanym obozie. Gdy zaś nadchodziło posplite ruszenie na pomoc, a do tego Moskwa także wojnę z Turcyą zaczęła ; zażądała Turcya pokoju, na któren zgodzono się w Zurawilie. Turcy oprócz Kamieńca, zwrócili co byli zabrali i wraz z niewolnikami. Ukrainy część trzecia została przy nich, reszta powrócona Polsce.

I Jasiek. Proszę ciebie: Dlaczego z tak małym wojskiem szedł król na nieprzyjaciela? Czy to Polska nie mogła więcój wojska utrzymać?

Stan. Co się tyczy rozległości kraju i ludności, a nawet i bogactwa kraju mogła pewnie wystawić daleko większą siłę zbrojną. Lecz z braku silnego rządu, jako i dla. tego, że szlachta bojąc się o swoje wolności, i nie chcąc składać wielkich podatków, stałego wojska tylko małą liczbę utrzymywać chiała, było go w czasie potrzeby tak mało.

Jasiek. Ale proszę ciebie, i cóż z tój wolności? Tam kawał kraju Szwed zabrał, tu Brandenburgezyk uskubnął — znowu Eo-sya cząstkę wymogła — teraz znowu Turcya! Toć się dom coraz to ścieśniał, gdzie się ta wolność opierała. Czy to oni się nie opatrzyli, że z wielkiój wolności i kraju nie stanie?

Wójt. Co Innego teraz. Od tak dawna pokój na świecie, to można było i ludzi