94297801

262 N. CYBULSKI

z gruczołów trawieńcowych dna i wcale się nie wydziela przez gruczoły okolicy odźwiernikowej.

e) Nerwowe mechanizmy wydzielnicze żołądka.

W szeregu przytoczonych doświadczeń mieliśmy dowody, że wydzielanie się soku żołądkowego zależy bez żadnej wątpliwości od mechanizmów nerwowych i zaznaczyliśmy już wyżej, że z doświadczeń tych wypada wnosić, że żołądek posiada dwa takie mechanizmy: jeden centralny a drugi obwodowy. W mechanizmie centralnym niewątpliwie błędny nerw odgrywa najważniejszą rolę, w nim przebiegają włókna sekrecyjne a także włókna hamujące. Gdzie leży ośrodek nerwowy dla obu kategoryi włókien, dotychczas nie wyśledzono, to jednakże nie ulega wątpliwości, że ten nieznany nam ośrodek sekrecyjny może być podniecany z rozmaitych źródeł : po 1-sze z ośrodków psychicznych przez pewne wyobrażenia, powtóre z zakończeń nerwowych rozmaitych zmysłów: smakowych, węchowych i innych nerwów czuciowych n. p. z błony śluzowej żołądka. Działanie to posiada wszystkie cechy odruchu, w tej dziedzinie prawdopodobnie także mają szerokie zastosowanie odruchy względne (bedingte Reflexe), które w takiej rozciągłości zostały stwierdzone przez Pawłowa dla ślinianek. Jako przykład mogę wspomnieć o obserwacyi z przetoką u dziecka, u którego trąbienie z początku przed podaniem pokarmu nie wywotywało żadnego wydzielania, gdy jednakże kilkakrotnie po zatrąbieniu podano dziecku pokarm, w następnych dniach trąbienie już bez pokarmu wywoływało wydzielanie się soku. Wytworzyło się więc nowe połączenie odruchowe (z początku być może przy udziale świadomości) między nerwami słuchowemi a ośrodkiem sekrecyjnym żołądka. Stwierdzono także wielokrotnie zależność sekrecyi od pewnych afektów i od ogólnego stanu układu nerwowego. Jeżeli psu, u którego zbierano sok podczas domniemanego karmienia, pokazywano kota i pies się złościł (B o g e n), to wydzielanie ustawało. Gdy psa przedtem rozzłoszczono a następnie podawano pokarm (pozorne karmienie), sok albo wcale się nie wydzielał, mimo, że pies mięso połykał, albo wydzielanie następowało znacznie później i sok wydzielał się tylko w niewielkiej ilości. Również u dziecka, gdy podczas wydzielania soku sprawiano mu ból, wydzielanie natychmiast ustawało.

Obserwacye przytoczone świadczą, że w drodze centralnej można nietylko pobudzić do czynności gruczoły żołądka, ale również