Magazyn6
2001

12

ADMINISTRACJA

0    zwiększonej zato refleksji, zdolności do świadomego działania, a tem samem i o zwiększonem poczuciu odpowiedzialności. Autorytet jest zatem koniecznością psychologiczną samej organizacji społecznej, a tem samem także historycznie współczesnym jej faktem: geneza jego i racja istnienia tkwi w zachowaniu i rozwoju organizacji, w potrzebie aktu, czynu, działania reflektowanego organizacji kolektywnej. A tem samem akt, działanie reflektowane, urzeczywistniane przez autorytet, stanowi podstawę zachowania i rozwoju organizacji społecznej.

W przeważnej części organizacyj społecznych autorytet posiada tylko charakter reprezentacyjny i zarządzający; mocy tworzenia reguł prawnych jest on jużto zupełnie pozbawiony przez objektywne reguły prawne, narzucone przez organizację społeczną wyższego rzędu, już też w tej mocy jest ograniczony przez ogół zorganizowanych; główny środek egzekwowania wspólnej woli leży w świadomem i celowem współdziałaniu poszczególnych członków organizacji, którego jedną _z charakterystycznych norm jest samopomoc. Przymus organizacyjny stanowi w tej kategorji organizacyj społecznych wyjątek. Są jednak

1    takie jeszcze organizacje społeczne, których autorytet w porównaniu z pierwszą grupą jest wzmocniony i kompetencyjnie rozszerzony, bo posiada nadto atrybut tworzenia reguł prawnych i ich wykonywania, tudzież władzę wykonywania samodzielnych aktów twórczych, a to wszystko zawsze z własnej mocy, uwarunkowanej istotą organizacji społecznej. Stanowisko autorytetu w organizacji społecznej pierwszej grupy możnaby określić, jako „primus inter pares“, natomiast w drugiej grupie stosunek autorytetu do rządzonej części społeczeństwa, pojętej, jako zbiór indywiduów osobowych lub zrzeszonych, pozostających w różnorodnych stosunkach społecznych, łączy z pojęciem autorytetu nieodłącznie inne, odpowiadające mu pojęcie posłuszeństwa. Stąd przymus organizacyjny stanowi w takich organizacjach społecznych zasadę.

Taką organizacją społeczną z drugiej grupy jest przedewszystkiem i szczególnie państwo. W obrębie zaś państwa mogą się rozwijać inne organizacje społeczne o najrozmaitszych szczegółowych celach kolektywnego współżycia zrzeszonych jednostek, dobrowolne lub przymusowe, lecz zawsze w ramach objektywnego porządku prawnego. Państwo jest organizacją przymusową i powszechną, o celach ogólnych, a stąd autorytet państwowy występuje czynnie wobec jednostek i wobec innych organizacyj społecznych nietylko wówczas, gdy tego wymaga utrzymanie ich w granicach objektywnego porządku prawnego, lecz wogóle zawsze wtedy, gdy tego wymaga zachowanie i rozwój organizacji państwowej.

Gdy autorytet państwowy podejmuje akt, gwarantujący zachowanie organizacj i, to ten akt jest podciągnięciem szczególnego wypadku pod ogólną regułę prawną. Akty tego rodzaju stanowią zasadę wymiaru prawa w najszerszem tego słowa znaczeniu, to znaczy zasadę tak właściwego wymiaru sprawiedliwości przez sądy, jak i t. zw. orzecznictwa administracyjnego.

Gdy natomiast autorytet organizacji państwowej działa przez akt, gwaran-tujący ciągły rozwój organizacji, a więc przez akt, wypływający z obserwowania celu organizacji i warunków jej bytowania, to taki akt autorytetu jest zawsze twórczym. Będzie to albo akt ustawodawczy, tworzący nową ogólną regułę prawną albo będzie to akt twórczy, stwarzający regułę prawną, wprawdzie tylko dla pewnego szczególnego wypadku, ale nową regułę obowiązującą, związaną jak najściślej z przedmiotowym porządkiem prawnym (np. zarządzenia z powodu rozruchów), albo wreszcie będzie to akt, tworzący nowe stosunki faktyczne z równoczesnem usankcjonowaniem ich w nowy zindywidualizowany stan prawny w granicach przedmiotowego porządku prawnego (np. wywłaszczające orzeczenie władzy). Ciągła bowiem ewolucja nie może czekać na regułę prawną. Jeżeli odpowiedniej reguły prawnej niema, autorytet musi mimo to czuwać nad spełnieniem swego zadania i działać ze względu na ciągłość rozwoju organizacji. Jest to działalność twórcza w najszerszem znaczeniu, lecz nie działalność samowolna, autorytet bowiem ma jeszcze i drugie zadanie: zachowania orga nizacji, a więc także utrzymania przedmio-