Magazyn6
4201

34

AFRYKA

śniej poznana. Do tej grupy należą Egipcjanie. Chamici pin. stanowią liczną grupę ludności rozsianą na pin. części kontynentu A. Podział polityczny tej części A. na Ma-rokko, Algerję, Tunis i Libję jest zupełnie sztuczny i nie ma nic wspólnego z podziałem geograficznym, lub etnicznym. Wśród ludów tych odznaczają się specjalnie Berberowie i Kabylowie. Do grupy tej zalicza się również Tuaregów, zw. pospolicie „ludem zasłony", gdyż żaden z szanujących się mężczyzn, należących do tego ludu, nie pokazuje się nigdy bez zasłony (litham) nawet swym najbliższym. Stanowisko kobiety u Tuaregów jest unikatem wśród muzułmanów. Ma ona zupełną swobodę ruchów i bierze udział w życiu towarzy-skiem i społecznem, posiada własny majątek i nadewszystko ma swobodę w wyborze małżonka.

Ludy murzyńskie, które ulegały w różnym stopniu wpływom chamickim, dzielą się zasadniczo na grupy następujące: Pół-chamitów, Nilotów i Bantu. Półchamici zamieszkują centralną część A. wsch. Najbardziej charakterystycznymi Półchamitami są: Masajowie, Nandi i Sukowie. Charakte-rystycznem jest, że u Półchamitów mężczyźni chodzą nago, dziewczyny i kobiety natomiast ubierają się w spódniczki ze skóry, przybrane paciorkami Zasiąg grupy zchamityzowanych murzynów, zw. Nilotami, ogranicza się do płd. części doliny Nilu oraz najbliższych oaz. Linja przeciągnięta od ujścia rzeki Senegal do Atlantyku, przez Timbuktu nad rzeką Niger do Chartumu nad Nilem, a stamtąd ku płd.-wschodowi do granicy abisyńskiej, wzdłuż tej granicy do rzeki Dżuba i następnie do oc. Indyjskiego, — rozdziela zaludnienie kontynentu afrykańskiego na dwie części zasadnicze. Północna zamieszkała jest przez jasnoskór-nych Chamitów kaukaskich i Semitów, południowa zaś — przez ludy murzyńskie. Ale ludy te prawie wszędzie w mniejszym lub większym stopniu pokrzyżowane są z Chamitami i nietylko mają w swych żyłach krew chamicką, lecz przedewszystkiem uległy w różnych stopniach kultury elementowi napływowemu. Prawdziwych murzynów niezchamityzowanych znajdziemy tylko na zachodzie kontynentu, na ziemiach leżących na północ od zatoki Gwinejskiej do linji przeciągniętej od ujścia rzeki Senegal ok. i6° płn. szer. do wsch. gr. Ni-gerji. Ponadto czyste szczepy murzyńskie spotyka się jeszcze w Kamerunie i może w płn. zach. dzielnicach Kongo. W ten sposób ujęta granica tego zasięgu zbiega się na płd.-wschodzie z linją Bantu wzdłuż dolnego biegu Rio del Rey. Murzyni prawdziwi posiadają niezwykłą zręczność w stosowaniu sztuki plastycznej i przewyższają pod tym względem wszystkie inne ludy A. Na specjalną uwagę zasługują przedmioty rzeźbione z kości słoniowej, z drzewa, a nawet z bronzu Grupa ludów, znanych pod ogólną nazwą Bantu, obejmuje liczne szczepy zamieszkujące centralną i południową A. Łącznikiem jest dla nich wspólny język, którego kolebką są okolice wielkich jezior. Grupa Bantu posiada większą lub mniejszą domieszkę krwi chamickiej, najsilniej reprezentowaną na wsch. i południu, najsłabiej zaś na zach. i północy. Opierając się na kryterjach językowych, można powiedzieć, iż nazwą „Bantu" obejmuje się wszystkich czarnych, u których człowiek określa się słowem „ntu“. Z przedrostkiem liczby mnogiej słowo to przyjmuje formę „Ba-ntu", co oznacza „lud", „szczep" i tern się tłumaczy, że nazwa ta przeszła do literatury antropologicznej. T. zw. linja Bantu rozpoczyna się nad zatoką Biafra w Kamerunie, skąd biegnie krzywą ku wschodowi, przecina rzekę Ubangi i przez Uelle osiąga płn. koniec jeziora Alberta. Stąd lukiem okrąża jezioro Wiktorja Nianza, na wschód od którego biegnie ku południowi mniej więcej do rzeki Tana. Następnie biegnie wzdłuż tej rzeki i nie docierając do oceanu Indyjskiego zakręca znów ku północy, obejmując Kilimandżaro i dochodzi do oceanu w okolicy portu Mombasa.

Na podstawie rozmieszczeń geograficznych, niektórych cech kulturalnych i w mniejszym stopniu czynników historycznych, ludy Bantu dzielą się w najogólniejszych zarysach na 3 grupy: Bantu wsch., na wschód od Wielkich jezior, silnie zcha-mityzowaną, Bantu płd. na połud. od rzek Zambezi i Kunene, i Bantu zachód, obejmującą dorzecze Konga. Politycznie naj-czynniejszą jest grupa południowa (Kafro-wie, Beczuani, Herero, Owambo i t. d.). Buszmeni i Hotentoci stanowią resztę znacznie liczniejszych dawnych grup ludnościowych. Zamieszkują oni płd. koniec A. i stopniowo wymierają. Język buszmeński jest językiem jednosylabowym bez przed-imków i rodzajów. Cechą charakterystyczną tego języka są t. zw. „clicks" — dźwięki