Magazyn6
2701

319

BANKI

rządzania, bank automatycznie zobowiązuje się do załatwiania niektórych czynności, np. do inkasowania kuponów, sprawdzania losowań, inkasowania obligacyj wylosowanych, dołączania nowych arkuszy kuponowych i t. d. Sumy zainkasowane bank zapisuje na dobro rachunku deponenta. Za przechowanie i zarządzanie depozytem bank pobiera pewne wynagrodzenie, zwane u nas „depozytowem“. Przepisy obowiązujące u nas wymagają, aby depozyty zapisywane były przez banki do specjalnych ksiąg z wyszczególnieniem ich wartości imiennej, numerów oraz innych cech, odróżniających je od innych papierów tej samej nazwy. Papiery wartościowe, przyjęte przez bank do depozytu lub na zastaw, nie mogą być przez bank zastawiane, jak również nie mogą być bez zgody ich właściciela oddane do depozytu. Zastawianie przez bank papierów zdeponowanych jest niedopuszczalne nawet za zgodą deponenta. Ustawodawstwa zagraniczne nie idą tak daleko w ochronie praw deponenta.

2. Wkłady. Wkłady, zwłaszcza wkłady terminowe, są podstawą rozwoju banków, gdyż przedstawiają one sobą najkorzystniejsze dla banków źródło dopływu środków'. Są one najbardziej charakterystycznym probierzem zaufania do banków, a w pewnej mierze również wyrazem zaufania do położenia gospodarczego kraju, jego waluty i t. d. Wkłady płatne za okazaniem, najczęściej przybierają formę t. zw. rachunków czekowych; nazwa ta jest nieścisła, gdyż możność dysponowania czekami nie ogranicza się do tych rachunków, lecz, przeciwnie, dotyczy wszystkich dziedzin stosunku klienta do banków ujętych w formę rachunków bieżących. Wkłady terminowe podzielić należy na dwie kategorje: wkłady na pewien określony termin, np. miesięczny, trzymiesięczny i t. d., oraz wkłady z wypowiedzeniem, które znów może mieć termin miesięczny, trzymiesięczny i t. d. W pierwszym przypadku termin dotyczy wypłaty sumy złożonej i liczy się od dnia jej złożenia, w drugim suma jest płatna w terminie np. trzymiesięcznym od dnia wypowiedzenia, nie zaś od dnia złożenia. W praktyce więc suma, złożona bankowi np. jako wkład z wypowiedzeniem jedno-miesięcznem, pozostawać może w banku przez rok, jeżeli wypowiedzenie ma miejsce dopiero w jedenaście miesięcy od chwili złożenia sumy. Na dowód przyjęcia wkładu bank wydaje kwit, w którym wymienione są prócz nazwiska wkładcy i sumy wkładu warunki: termin, stopa procentowa i t. d. Najbardziej typowemi są u nas terminy miesięczne, trzymiesięczne, sześciomiesięczne, rzadziej roczne. Stopa procentowa od wkładów uregulowana jest w naszych bankach k. k. umową kartelową, obowiązującą instytucje, należące do Związku Banków w Polsce. Przyjmowanie wkładów jest jedną z najbardziej podstawowych czynności banków k. k., świadczącą o ich żywotności i umiejętności powiększania swych środków.

3. Kredyty zaciągane przez banki. Do

operacyj biernych należą też kredyty zaciągane przez banki k. k. w innych instytucjach. W kraju kredyty te ograniczają się zazwyczaj do redyskonta i rachunku otwartego kredytu w instytucji emisyjnej oraz stosunków z bankami zagranicznemi; poza granicami kraju jednak b. k. k. korzystają z różnych kredytów bankowych: akceptowych, remburso-wych i t. zw^r. „pension“. Są to kredyty krótkoterminowe, najczęściej trzymiesięczne, zabezpieczone portfelem wekslowym albo papierami procentowemi. Zabezpieczenie wysyłane jest zazwyczaj do wierzyciela, niekiedy jednak wierzyciel zgadza się, celem zaoszczędzenia dłużnikowi kosztów przesyłki i uniknięcia komplikacji w związku z inkasowaniem weksli, kuponów etc., na pozostawienie zabezpieczenia w depozycie u dłużnika, poprzestając na dokład-nem wyszczególnieniu depozytu. Jeżeli zabezpieczeniem jest portfel wekslowy wysłany wierzycielowi zagranicę, weksle przysyłane są w terminie płatności do korespondenta wierzyciela celem zainkasowania, albo, co ma miejsce częściej, zwracane są dłużnikowi, który inkasuje je na rachunek własny, wysyłając wierzycielowi inne weksle dla uzupełnienia zabezpieczenia. Kredyty „pension“, albo „en pension'^- udzielane są zazwyczaj w walucie wierzyciela, niekiedy w walucie trzeciej, rzadko w walucie dłużnika. Bank, korzystając z kredytu w walucie obcej, winien w zasadzie celem uniknięcia ryzyka strat kursowych udzielać kredytu w tej samej walucie, może on jednak zabezpieczyć sobie kurs pożyczonej waluty obcej przez sprzedaż tej waluty, połączoną z jednoczesnem kupnem jej na termin zbiegający się z terminem zaciągniętego kredytu.