Magazyn6
5101

343

BANKI

znaczenia jakie mają nazwy firm wielu banków, oznaczające jedną tylko z ope-racyj przez te banki załatwianych: np. „de-pozytowy“, „dyskontowy", „inkasowy" i t. d.

Specjalizacja banków dotyczyć może bądź pewnej dziedziny interesów czynnych, np. dyskonta, interesów towarowych, kredytów akceptowych, rembursowych, bądź też niektórych tylko interesów biernych, np. prowadzenia rachunków t. z w. czekowych, nieprzyjmowania wkładów terminowych ani książeczek oszczędnościowych. Rzadziej specjalizacja przejawia się i w operacjach czynnych i w biernych. Ponieważ wśród banków, uprawiających wszystkie rodzaje operacy j, często zauważyć można skłonność do szczególnego zajmowania się poszczególnemi rodzajami tranzakcyj wskutek chwilowej konjunktu-ry, położenia rynku, tendencji klienteli, skłonności osobistych kierowników, a z drugiej strony banki specjalne zmuszone są do załatwiania tranzakcyj nie będących przedmiotem bliższej ich specjalności, granica między bankami specjalnemi, nawet w tern znaczeniu, w jakiem pojmowane są w niniejszym artykule, a bankami ogólnemi, zwanemi też niekiedy powszechnemi, niemal zupełnie się zaciera. Pewien wyjątek stanowią banki ubezpieczeniowe i t. zw. powiernicze, są one jednakże bardzo nieliczne w krajach zachodnio-europejskich, w Stanach Zjednoczonych znaczna ich część znikła w ciągu ostatnich lat pięciu, a u nas są one prawie zupełnie nieznane. Trudności, z jakiemi walczą b. s. w wielu krajach, i współzawodnictwo wielkich banków, coraz bardziej wkraczających na teren ich działalności, wytworzyły w ostatnich latach pogląd, że b. s. są zbędne. Pogląd ten zyskał najwięcej zwolenników' w Niemczech.

2. Niemcy. W Niemczech, gdzie specjalizacja banków zrobiła największe postępy na początku bieżącego stulecia i w pierwszych latach powojennych, większość tych banków upadła wskutek kryzysu. Nie utrzymały się nawet t. zw. banki „branżowe", których idea, oparta na bardzo ścisłym kontakcie z klientelą, była w zasadzie gospodarczo zdrowa. Miały one jednak tę trudność, że w związku z charakterem danej dziedziny przemysłu czy handlu wszyscy klienci, w niektórych instytucjach będący jednocześnie udziałowcami, albo poszukiwali kapitałów, albo ofiarowywali je masowo; nadto banki te zabardzo podlegały wahaniom konjunktur w jednej dziedzinie. Wkłady wpływały do nich naogół mniej chętnie niż do wielkich banków, to też koszt własny pieniądza kształtował się stosunkowo wysoko. Tylko jeden rodzaj niemieckich banków specjalnych doszedł do wielkiego rozkwitu: banki zamorskie. Już Bismarck zdawał sobie dobrze sprawę z wielkiego znaczenia, jakie mogą mieć banki zamorskie dla wzrostu potęgi ko-lonjalnej Niemiec i silnie popierał zakładanie tych instytucyj. T. zw. Oberseeban-ken: Deutsche Ćberseeische Bank, Deutsche Siidamerikanische Bank, Deutsche Orient Bank, Deutsch-Asiatische Bank i t. d. stały się potężnemi instytucjami finansov^remi, a jednocześnie poważnemi czynnikami finansowej, gospodarczej, a nawet politycznej penetracji niemieckiej w krajach zamorskich. Nawet w latach powojennych, mimo utraty kolonij i wielkich trudności, banki te pracowały stosunkowo pomyślnie i zadania swe spełniały. Z innych rodzajów b. s. niemieckich wymienić należy: Bank fiir Deutsche Industrieobligationen, założony w r. 1924 z kapitałem 50 mil jonów marek. Bank ten miał początkowo za jedno z głównych zadań inkasowanie od przemysłu niemieckiego odsetek od należności, przypadających w myśl planu Dawesa. Charakter działalności banku zmienił się znacznie po przyjęciu planu Younga; poświęca się on głównie finansowaniu i oddłużeniu rolnictwa i przemysłu, przeważnie drobnego. Nie ma on prawa przyjmowania wkładów, ani udzielania kredytów krótkoterminowych, natomiast ma prawo wypuszczania obligacyj do wysokości sześciokrotnego kapitału. Suma bilansowa wynosiła w r. 1935 — 709 mil jonów marek. Deutsche Bau- und Bodenbank A. G., założony w r. 1923, z kapitałem 24,3 miljonów marek, ma na celu udzielanie kredytów budowlanych głównie na budowę mieszkań, zajmuje się również wszelkiemi interesami, wcho-dzącemi w zakres działalności banków kredytu krótkoterminowego. Zobowiązania banku korzystały z gwarancji Rzeszy, gwarancja ta upływa w roku 1936. W okresie 1927—1930 bank ten sfinansował budowę 175 000 mieszkań. Deutsche Verkehrs-Kre-dit-Bank A. G. został założony w r. 1923 celem udzielania kredytów na zastaw dokumentów przewozowych. Większość kapitału akcyjnego znajduje się w portfelu kolei