Magazyn6701

EKSPEDYCYJNA UMOWA

strony charakter prawny umowy ekspedy-cyjnej, dojść możemy do wniosku, iż ze względu na cechy charakterystyczne i ujęcie prawne instytucji ekspedycji, odpowiada ona w najogólniejszym zarysie grupie in stytucyj prawa prywatnego, zwanych umowami o świadczenie usług (art. 441—545 K. Zob.). Charakteryzują się one tern, iż przedmiotem ich jest praca ludzka, stąd też powtórzyć możemy za Namitkiewiczem, iż istotą umowy ekspedycyjnej jest świadczenie usług ze względu na rodzaj i charakter tych usług. Bezspornie będą to usługi wyższego rodzaju, polegające na kwalifiko-wanem spełnianiu usług przez osobę, zawodowo, stale, z pewną wprawą życiową, zajmującą się spełnianiem tych usług. Jeżeli jednak analizę naszą posuniemy dalej, dojdziemy do wniosku, iż z grupy wyżej wskazanych umów o świadczenie usług umowa ekspedycyjna podpadać będzie z całą pewnością pod jeden z typów tych umów, a mianowicie, pod pojęcie umowy o zlecenie. Do wniosku powyższego skłaniać nas będzie zarówno naczelna dyspozycja art. 498 § 1 K. Zob., uznająca, iż „przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności dla dającego zlecenie", pod którą z całą pewnością podciągnąć możemy w całości umowę ekspedycyjną. Zrozumiałe jest jednak, iż podciągnięcie umowy ekspedycyjnej pod umowę zlecenia nie pozostanie bez reszty; istnieć będą z istoty prawnej obu umów wynikające różnice, uregulowane zresztą szczegółowo przepisami Kodeksu Handlowego.

Charakterystyczny na tle prawa polskiego jest przepis art. 599 K. H., odsyłający — w braku odmiennych przepisów działu kodeksu, dotyczącego umowy ekspedycji — do przepisów, które dotyczą komisu. Ustawodawca, zdając sobie sprawę z analogji, mogącej być przeprowadzoną między temi dwiema umowami o świadczenie usług, zezwala wszędzie tam, gdzie umowa ekspedycyjna posiada zasady i przepisy w założeniu swem zbliżone do zasad, rządzących umową komisową, na korzystanie z tych ostatnich. Bliższe zbadanie momentów zbieżnych obu tych umów pozwala nam na ustalenie, iż bez zastrzeżeń i w sposób bezpośredni stosować będziemy przy umowie ekspedycyjnej przepisy umowy komisowej o óbowiązku wydania nadawcy przedmiotu umowy ekspedycyjnej (art. 582 K. H.), o staraniu się ekspedytora o najdogodniejsze dla nadawcy warunki wykonania umowy ekspedycyjnej (art. 583 K. H.), o obowiązku ubezpieczenia towaru (art. 585 K. H.), o możności dokonania t. zw. sprzedaży koniecznej w przypadku psucia się towaru lub braku zleceń ze strony nadawcy (art. 586—588 K. H.), o zakazie udzielania kredytu lub zaliczek przez ekspedytora bez upoważnienia nadawcy (art. 590 § 1 K. H.), o prawie ekspedytora do zaspokojenia swych pretensyj wobec nadawcy przed jego wierzycielami (art. 596 K. H.). Nadto istnieją przepisy o komisie, które mogą mieć zastosowanie do umowy ekspedycyjnej jedynie odpowiednio, a więc po uwzględnieniu różnic, z istoty ekspedycji wynikających. Będą to przepisy o bez-zwłocznem zawiadomieniu nadawcy o przekroczeniu przez ekspedytora wyznaczonych limitów (art. 584 § 2 K. H.) oraz o możności odmowy ratyfikacji powyższych przekroczeń ze strony nadawcy (art. 584 § 3 K. H.), o nabyciu przez ekspedytora prawa do prowizji, które ten zyskuje z chwilą wykonania zleconej sobie umowy, t. j. z chwilą zawarcia z przewoźnikiem umowy o przewóz, przy równoczesnem wydaniu rzeczy tych do przewozu przewoźnikowi (art. 594 K. H.). Ze względu jednak na odmienne uregulowanie szeregu zagadnień przez przepisy o umowie ekspedycyjnej, z samego prawa nie można stosować do stosunków prawnych, na umowie tej opartych, przepisów art. 581, 584 § 1, 590 § 2, 591, 592, 593. 595. 597 K. H., dotyczących umowy komisu.

II. Kontrahenci umowy ekspedycyjnej.

W umowie ekspedycyjnej występować z zasady muszą dwie osoby, a mianowicie, sam ekspedytor oraz jego kontrahent, którym jest nadawca towaru. Nadawca jest tym, który w umowie powyższej występuje jako „dominus negotii", a więc jako dający polecenie, które wykonywane jest zko-lei przez ekspedytora.

Jeśli idzie o osobę ekspedytora, to, jak już uprzednio wspomnieliśmy, jest on z mocy wyraźnego przepisu art. 598 K. H. kupcem; bez względu więc na uboczne lub faktyczne okoliczności wykonywania przedsiębiorstwa, przymiot handlującego nadany jest ekspedytorowi przez ustawę; posiadanie powyższego przymiotu powoduje szereg skutków prawnych, związanych z zastosowaniem do stosunków prawnych ekspedy-

Encyklopedja nauk politycznych.