Magazyn6q601

712

INTERWENCJA

dycznie obce. W tej definicji mieszczą się następujące pozytywne i negatywne cechy prawne i.: i) I. jest akcją o charakterze władczym, opartą na zastosowaniu lub groźbie zastosowania prawno-publicznych środków przymusu, jakiemi dysponuje podmiot i. Przeciwstawieniem i. z tego punktu widzenia jest intercesja, polegająca na skłanianiu oI>cego państwa do określonego postępowania zapomocą perswazji, medjacji i t. p., a więc środków nie kompulsywnych. 2) I. polega nietylko i nietyle na zaczepieniu interesów obcego państwa, ile na wkroczeniu do jego sfery prawnej. Środki presji

0    charakterze czysto politycznym, nie naruszające niczyich uprawnień, dla prawa międzynarodowego nie mają żadnego znaczenia

1    interwencji nie stanowią. 3) Uzasadnieniem i. jest okoliczność, że ze względu na pewne wyjątkowe wydarzenia sprawy, na leżące zasadniczo całkowicie do sfery prawnej obcego państwa, zyskują znaczenie międzynarodowe. Jakiego rodzaju wydarzenia mogą uzasadniać rzeczywiste prawo do i., co do tego w doktrynie międzynarodowo-prawnej panuje ogromna rozbieżność zdań. Poniżej (II—IV) podaję wyliczenie kilku ważniejszych i typowych wypadków, w których państwa interwenjujące utrzymywały legalność swojego postępowania, czyli istnienie takiego prawa. 4) Prawo do i. konstruowane jest w nauce dwojako: a) państwa interwenjujące z uzasadnionych powodów działają legalnie, czyli nie popełniają deliktu międzynarodowego, państwa-objekty i. są jednakże, nie zważając na to, uprawnione do jej odparcia wszelkiemi środkami, jakiemi dysponują; b) państwa interwenjujące działają prawnie i przeciwdziałanie uzasadnionej interwencji jest sprzeczne z prawem. 5) I. może dotyczyć zarówno spraw wewnętrznych, jak i zewnętrznych państwa, przeciw któremu jest zwrócona. 6) Z punktu widzenia ilości państw, biorących udział w i., odróżniamy: a) i. indywidualną jednego państwa do spraw jednego obcego państwa (np. i. cesarstwa rosyjskiego w XIX w. do spraw wewnętrznych Turcji; i. indywidualne Japonji i Rosji Sowieckiej do spraw wewnętrznych Chin); b) złączoną wspólnością środków 1 celu i. jednego państwa do spraw kilku obcych państw (np. i. Wielkiej Brytanji w końcu XIX w. w Egipcie, zaczepiająca sferę nabytych praw Turcji, Francji i Włoph);

c) i. kolektywną kilku państw do spraw jednego tylko obcego państwa (np. i. An-glji, Francji i Hiszpanji w Meksyku w okresie rządów cesarza Maksymiljana; i. Ententy na ziemiach b. cesarstwa rosyj skiego w 1919—1920 r., przeciwdziała.iie restauracji Napoleona ze strony koalicji w 1814 r. oraz restauracji Habsburgów ze strony Małej Ententy; d) i. kolektywną kilku państw lub pewnej organizacji międzynarodowej do spraw również kilku obcych państw (np. i. mocarstw europejskich w okresie zakończenia wojny bałkańskiej 1912/13, i. Ligi Narodów na podstawie art. 17 Paktu). I. kolektywne mogą być wykonywane także przez jedno państwo, ale na mocy porozumienia z innemi państwami, które biorą na siebie współodpowiedzialność za i. Taki charakter posiadała większa część i. Świętego Przymierza (i. w królestwie Obojga-Sycylji i Piemoncie w 1821 r. wykonana została przez Austrję; i. w Hiszpanji w 1923 r. — przez Francję; natomiast i. w okresie powstania greckiego, zakończona bitwą morską pod Navarino, była i. kolektywną stricto sensu). Różnicy prawnej między interwencjami kolekty wnemi a indywidualnemi niema; ze stanowiska politycznego jednakże i. kolektywne mniej nasuwają objekcyj, ponieważ mniej dają sposobności do wyzyskania istniejącej przewagi sił dla obrony pozaprawnych interesów interwenjującego państwa. W zupełności coprawda elementu obrony własnych interesów z pojęcia i. wyłączyć nie można, chociażby dlatego, że w razie zupełnego braku własnego zainteresowania państwa nie interwenjowałyby do cudzych spraw. Nawet przy i. zasadniczo ściśle humanitarnej, jaką była i. w okresie walki Grecji o niepodległość (1827 r.), mocarstwa europejskie uzasadniały swoją i. m. in. szkodami, jakie stan zamieszek we wschodniej części morza Śródziemnego powodował dla ich handlu i żeglugi. 7) Pojęcie i. aktualne jest tylko dla akcji, prowadzonej w czasie pokoju, gdyż stan wojny uprawnia do zaczepiania wszystkich dóbr prawnych strony przeciwnej (z wyjątkiem chronionych przez specjalne normy międzynarodowego prawa wojennego), i. zaś prowadzona jest tylko na pewnym odcinku tych dóbr; pojęcie więc wojny jako szersze wchłania całkowicie pojęcie interwencji w myśl zasady „in toto et pars continetur