Magazyn6 801

92

NOTARJUSZE

nie aktów notarjalnych, które są dokumentami publicznemi na czynności prawne stron i które, w pewnych warunkach, stanowią tytuł egzekucyjny. Uótawa przepisuje szczegółowo formy aktu notarjalnego, których naruszenie pozbawia akt znamion dokumentu publicznego t. j. jego wartości proceduralno-dowodowej. Do dalszych czynności notarjusza należy wydawanie z aktów notarjalnych wypisów, lub odpisów wierzytelnych, poświadczeń notarjalnych, obejmujących stwierdzenia własnoręczności podpisów (legalizacje), zgodności odpisów z oryginałami i czasu okazania dokumentu; wydawanie świadectw życia, doręczanie na piśmie o wiadczeń stron, spisywanie protokółów z przeb'egu obrad i uchwał walnych zgromadzeń akcjonarjuszów spółek akcyjnych lub spólników spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, członków spółdzielni, lub stowarzyszeń; przyjmowanie do depozytu pieniędzy, papierów wartościowych, lub dokumentów dla wydania ich trzecim osobom; protestowanie weksli, czeków i papierów kupieckich, przeprowadzanie licyta-cyj nieruchomości w postępowaniu egzeku-cyjnem lub przetargów dobrowolnych, redagowanie na żądanie stron dokumentów prywatnych albo podań do władz i urzędów i t. p., wymiar i pobór opłat stemplowych i komunalnych na rzecz Skarbu Państwa i związków komunalnych — na obszarze Sądów Apelacyjnych w Krakowie i Lwowie, tudzież Sądu Okręgowego w Cieszynie (w poruczonym im przez Sądy zakresie działania), spisywanie aktów spadkowych. Notarjuszowi nie wolno przedsiębrać czynności urzędowej przeciwnej prawu lub dobrym obyczajom.

W związku z przedstawionym zakresem działania notarjusza, należy jeszcze wspomnieć o przymusie formy aktu notarialnego. Zasadą ustawodawstwa polskiego jest wzorem innych ustawodawstw świata swoboda w wyborze formy umów. Od zasady tej istnieją atoli dwa wyjątki: albo sama ustawa określa pewną formę dla umowy jako obowiązującą, albo też strony umownie ważność swych oświadczeń uzależniają od pewnej określonej formy np. formy pisemnej lub formy aktu notarjalnego; otóż ustawowy obowiązek ujęcia pewnych czynności prawnych w formę notarjalnego pod rygorem nieważności jest właśnie t. zw. przymusem notarjalnym. Wprowadzenie przymusu notarjalnego dla niektórych czynności prawnych podyktowane jest bądź to względami na interes społeczny, na zgodność ksiąg wieczystych ze stanami faktycznego posiadania nieruchomości, bądź też względami na interes Skarbu Państwa i rzetelność obrotu.

Rola notarjusza jako osoby zaufania publicznego, mianowanej i kontrolowanej przez Państwo, ma dawać rękojmię, że czynności prawne, przez niego zadokumentowane, zostały podjęte przez strony zdolne do działań prawnych, przy należytej rozwadze, rzeczywiście i zgodnie z obowiązują-cem prawem, nie przeciwko dobrym obyczajom i nie pozornie.

Poza kardynalnem postanowieniem prawa o nota "jacie (zgodnie z art. 82), że umowy o przejście, ograniczenie lub obciążenie prawa własności do nieruchomości mają być pod rygorem nieważności samej umowy sporządzane w formie aktu notarjakiego, tudzież że pełnomocnictwa, na których podstawie mają być zawarte wyżej wymienione umowy, wymagają do swej ważności również formy aktu notarjalnego, znajdujemy w ustawodawstwie polskiem cały szereg postanowień, przepisujących przymus formy aktu notarjalnego. Do nich należą np. przepisy art. 114, 178 358 i 600 polskiego kodeksu zobowiązań, przepis § 551, obowiązującego dotąd na ziemiach byłego zaboru austrjackiego kodeksu cywilnego (umowa ze spadkodawcą o zrzeczenie się spadku) przepisy art. 145 kodeksu handlowego, umowa o zawarcie spółki komandytowej (art. 162), spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 256 kodeksu handlowego), oświadczenie o przystąpieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 308 i 314 kodeksu handlowego), ustanowienie statutu spółki akcyjnej i oświadczenia, wyrażające zgodę na zawiązanie takiej spółki oraz na objęcie akcji przez jej założycieli. Przymus notarjalny wprowadza dotąd obowiązująca na ziemiach byłego zaboru austrjackiego ustawa z 25. VII. 1871, Nr. 76, austrjackiego Dz. u. p. do umów małżeńskich (ustanowienie posagu, oprawy wiana, wspólności majątkowej małżonków, dochodu wdowiego i t. d.), do umów o kupno, zamianę, rentę i pożyczkę, zawartych między małżonkami, do potwierdzeń odbioru posagu, do darowizn bez rzeczywistego oddania, do czynności prawnych, zdziałanych przez ślepych i niemych,