Magazyn60501

263

ku górze słupusiowata, a w wiórzohołku rozdzielona na liczne nitki często widlaste, dzierżące na swych szczytach główki nćrkowatd i 2łusczyneczkowe. Jajnik 3—5komorowy; komory wielozalążkowe; zalążki uczópione w kącie wewnętrznym, podnoszące się w 2ch szeregach; 6zyjka szczytowa, pojedyncza; znamię maczugowate, 3—5rowkowe . Torebka gru-boskórzasta, 3—5komorowa, pękająca w szczycie w 3 lub 5 łusczyn środkiem przegrodonośnych. Nasion mnóstwo, z naskórkiem gęsto bawełnistym. Zarodek w białku klóistóm, nieco-lękowaty; o listniach listkowatych, obwijających się nawzajem fałdk >wato; a rostku dólnym.

Gat. 1. B. biała lub zielna [G. album WiGTH.], zwykle dawniej Drzewkiem bawełnianem zwana. Zlnk. t, 37.— Ziele 1- lub 2-roczne. Korzeń wrzecionowaty, rozgałęziony, klś-isty, białawy. Łodyga zielna, l'/_a — 2 wzniesiona, mniej więcej gałęzista, obła, spodem cisawa albo czerwonawa, ku górze miękkowłosa i tylko conieco czarno kropkowana. Liście— na ogonkach miękko - kosmatych i czarno kropkowanych— sercowato-okrąglawe, ł '/a—4" w obu rozmiarach, z wierzchu szorstkawe, spodem miękkowłose i z lym gruczołem na nerwie głównym; górne o 5ciu a dólne o 3ch— łatach jajowato-okrągławych, bardzo tępych i cierni ito-kończy-stych, z wycięciami pomiędzy niemi nader ostremi; o przy-listkach jajowato-lancetowatych i nieco-sierpowatych. Kwiaty do 2” w średnicy, blado-żółte z dnem ciemno - szkarłatnćm; na szypułkach zarówno z okrywką jako i z kielichem mięk-kowło-jych; z okrywką wielką, bo z listków przeszło na 1" długich, szśroko-sercowatych, grubo i kończysto piłkowarycli; z płatkami przewrotnie-jajowatymi i omszonymi. Torebki jajowate, zaostrzone, wielkości orzecha włoskiego, 31usczyno-we j o nasionach wielkości grochu, okrytych— oprócz bawełny białej— jeszcze spodem jakby puszkiem z drobniuchnych i także białych włosków.— Ojczyzną jej zdaje się być Egipt; ale dziś znachodzimy ją już od wieków uprawianą w Azyi mnićjszśj, Syryi, Barbaryi, Peisyi, oraz w Europie na Malcie, wyspach greckich, Sycylii, Kalabryi, a nawet w Toskanii, Sardynii, na Korsyce, wWalencyi i w Neapolu; u nas zaś tylko po cieplarniach: kwitnie od maja ao września.— [G. herbaceum Lin.].

Z jój to nasion otrzymuje się tyle znana i tak użyj iczna bawełna — gossypium v. lana gossypiua, znajdująca dziś tak ważne zastosowanie chirurgiczne jako środek przeciwzapalni zwła^cza w zapaleniach skóry, oparzeniach i t. p.— oraz na przypiekadla czyli moksy.