FizykaII12201

KSIĘGA CZWARTA.

O DŹWIĘKU (AKUSTYKA).

ROZDZIAW I.

Powstawanie dźwięku.

§ 23. Przyczyna dźwięku. Wprawiwszy stronę słabo naciągniętą w drganie, widzimy wyraźnie, jak ona z jednego swego położenia przechodzi w drugie. Drgania te po wzmocnieniu jej napięcia nierównie prędszemi się stają i wtedy nie można ich już dokładnie rozróżnić, gdyż w miejscu, gdzie się one odbywają, widać tylko rodzaj prążka na pół przezroczystego. Jeżeli się zaś napięcie strony jeszcze bardziej powiększy, ruchu jej wcale nie widać, a za to ucho słyszy go, otrzymując wrażenie od drgającej strony. Wrażenie to, równie jak i poczucie jego uchem, nazywamy dźwiękiem. Dźwięki powstają tylko wskutek ruchn drgającego ciał elastycznych, jeśli cząsteczki ich odbywają drganie z dostateczną chyżością. Cokolwiek przeto w masach elastycznych wywołuje bardzo szybkie drgania, wszystko to może hyć przyczyną dźwiękn, który zdrowe ucho słyszy, jeśli uwaga na otrzymane wrażenia nie jest przez inny przedmiot całkiem odwrócona. Przez tarcie tedy dostatecznie elastycznego pręta w kierunku jego długości wprawia się go w stojące drganie, które Savart dla oka uwidocznił uderzeniem jego końca o ostrz sztyfcika; wprawiając go zaś w podłużne drgania, zawsze jakieś dźwięki słyszymy. Tak samo też poprzeczne drgania prętów i strón, skoro są tylko dostatecznie szybkie, tudzież tafel i dzwonów, sprawiają pewne dźwięki, podobnie jak i drgania wirowe