page0049

nie może utworzyć d uszy, to jest istoty czującej, indywidualnej. Już zaś j a mogę w jednej i tej samej chwili doznać kilka różnorodnych wrażeń i o nich sądzić: a zatem jest we mnie indywidualne „j a^u, które równocześnie tych różnorodnych czuć doznaje. Wszelka materya organiczna ma rozciągłość i podzielność, nie jest zatem rzeczą możliwą, by moje indywidualne „ja^u było materyą, musi więc być istotą prostą — duszą...

Od czucia przejdźmy do myśli. Człowiek mówi: „Ja myślę, ja widzę mysi moją, widzę ją nie w cząstce siebie samego, lecz w całej mojej istocie, widzę ją w formie, która nie ma w sobie nic zmysłowego, która może być tylko wytłumaczoną przez |,ojedynczość podmiotu mego „j a“, które ją widzi.^-

Jeżeli myśl moja jest funkcyą materyi, gdzież ona jest? W mózgu, mówią materyaliści... Ależ mózg jest masą złożoną z niezmiernej ilości włókien i drobin czyli atomów, której funkcya ogólna dzieli się na nieprzeliczoną liczbę innych lun-kcyj. Jeśli moja myśl jest cała w każdym atomie, to muszę ją widzieć tyle razy, ile razy jest pomnożona i moja indywidualność z nią się pomnaża, a tak fakt świadomości, który mi daje świadectwo o mej jedności, jest w ustawicznej sprzeczności z moją osobą. Ale może myśl moja jest tylko w jednym atomie? Wtedy jedno z dwóch wynika: albo pojmujemy uprzywilejowany ten atom jako podzielny, a wtedy trudność odsuwamy, ale jej nie rozwiązujemy, — albo też

http://rcin.org.pl