page0007

I. O znaczeniu dziejowem filozofii.

^^eżeli kaźdćj nauki historya jest porywającym widokiem, jest wzniosłą pieśnią z uroczystej epopeji, o zwycięstwach rozumu nad przyrodą, ducha nad materyą, to rozwój i przygody filozofii potrafią nawet w sercach ostygłych rozbudzić święty zapał, nawet zwątpiałym umysłom powrócić hart i wiarę. Najdawniejsza to z nauk, która przez trudy bez końca , wśród walk bez wytchnienia, dźwigana najszlachetniejszą rodu ludzkiego ambicya, wszędzie i zawsze, na papieskiej stolicy i na tronie cesarskim, pod infułą biskupią i pod żołnierskim szyszakiem, w wirze polityki i w cichej celi zakonnej, miała swoich uczniów i wielbicieli, swoich wyznawców i męczenników. A jeszcze dzisiaj, choć już przeżyła półtrzecia tysiąca lat, jest młodą, jak niegdyś, gdy po raz pierwszy zjawiła się na słonecznych wybrzeżach morza egejskiego i nie przestała być dla ludów Europy rodzicielką oświaty, dawczynią cnót i ogłady, matką dobrych czynów i dobrych słów: omnium bene factoi~um dictorumąue mater. A nie tylko jest matką nauk i oświaty, lecz także panią i mistrzynią. W prawćj ręce trzyma książkę, w lewćj berło królewskie. Taką widział ją Boecyusz, ostatni Rzymianin, gdy bliski rozpaczy, od nićj jednćj wyglądał pociechy w więzieniu ostrogockiego Teodorylca. Głową do niebios sięgała, wzrokiem płomienistym przenikała wszystkie tajniki, a choć odziana starożytną szatą i twarzy czcigodnćj, jaśniała siłą młodości. A jakże dzisiaj zdziwiłby się więzień filozof, gdyby panią swoją ujrzał po raz drugi uwieńczoną wawrzynami trzynastu nowych wieków! Już dwa tysiące pięćset lat panuje królowa nauk, wielbiona przez umysły wyższego polotu. Z jedną religią

http://rcin.org.pl