page0109

105

długości sznurka, będzie rosła chyżość obrotu kamyka. Wobec takiego stanu rzeczy musiał nadejść moment, w którym siła odśrodkowa stała się większa od siły przyciągania, a wówczas części, najbardziej na zewnątrz położone, musiały się od atmosfery oderwać, nie przestając pod wpływem ruchu nabytego wirować dalej na około atmosfery. Z tych drobin, stopniowo przez atmosferę zostawianych, musiały się wskutek zgęszczania i przyciągania' cząstek wytworzyć liczne pierścienie koncentryczne, jak to dziś jeszcze ‘) obserwować można co do pierścieni meteorów, wirujących naokoło słońca. Tarcie wzajemne drobin w każdym pierścieniu musiało przyspieszać bieg jednych drobin, a opóźniać bieg innych. Wskutek zgęszczania się cząstek zewnętrznych pierścienia, wskutek stykania się z zimną przestrzenią, a przy coraz większej różnicy w szybkości ruchów, pierścienie musiały pękać, dając początek nowym masom, które nie różniąc się bardzo co do szybkości kontynuowały swój obieg naokoło słońca mniej więcej w tej samej płaszczyźnie.

W układzie słonecznym naszym sam tylko pierścień Saturna tworzył się prawidłowo; natomiast masy, powstałe z pęknięcia innych pierścieni, musiały przybierać kształt sferoidalny, a zarazem ruch obrotowy w tym samym kierunku, co ruch naokoło słońca, ponieważ ich drobiny dolne miały chyżość mniejszą, aniżeli górne. Gdy zaś jeden z takich pierścieni posiadał na tyle materyi, aby połączyć przez atrakcyę resztę planet, wirujących w tej samej płaszczyźnie, wówczas powstawało jedno większe ciało sferoidalne, biegnące naokoło słońca w kierunku, w którym i ruch około jego osi własnej się odbywał. Ten właśnie przypadek powtarzał się najczęściej, a poraź pierwszy nastąpił co do 4 małych planet między Jowiszem a Marsem.

Jak jądro atmosfery słonecznej, tak i jądra atmosfer planet zgęszczały się pod wpływem stykania się z przestrzenią zimną, wskutek czego planety w tym stanie swego rozwoju były zupełnie podobne do słońca w okresie jego mgławicowym. Oziębianie stopniowe w planetach wywoływać musiało skutki takie same, jak w atmosferze słonecznej, czyli musiały powstawać nowe pierścienie jako stadyum zarodkowe księżyców, wi-

>) T. j. za czasów I.aplace’a

http://rcin.org.pl