page0206

202

która odbija fale elektryczne zupełnie tak, jak lustro metalowe odbija fale świetlne, wówczas między wibratorem a blachą wytwarzają się prawidłowe, stojące fale elektryczne. Aby znów wykazać tożsamość fal elektromagnetycznych a świetlnych, starał się Hertz uzyskać odbijanie i załamywanie się powyżej opi sanych fal elektromagnetycznych; do załamywania promienia elektromagnetycznego użył Hertz olbrzymiego, bo 1 ^lj₂ metrowego pryzmatu drewnianego, wypełnionego asfaltem, a zbierał owe promienie zapomocą źwierciadeł wklęsłych tak, jak się zbiera fale świetlne. Hertz uzyskał fale od kilku metrów do kilkunastu centimetrów długości, o częstości rzędu 10⁹ w sekundzie.

Kiedy choroba powaliła Hertza na łoże, doświadczenia dalsze w kierunku, przez niego wskazanym, prowadziło mnóstwo uczonych w Ameryce, Anglii, w Niemczech, we Francyi i innych krajach. (J. Klemenćić (ur. 1853), Sarasin (ur. 1843), Ludwik de la Rive itd.), a ich badania nie pozostawiają wątpliwości, iż zaburzenia elektromagnetyczne rozchodzą się w próżni z chyżością tą samą, jak światło. W r. 1890 wpadł Branly (ur. 1844) na pomysł szczęśliwy uwydatnienia fal zapomocą środka prostego. Jestto rurka szklana, wypełniona luźnemi opiłkami metalowemi, do których elektrody dochodzą. Wskutek złego kontaktu między opiłkami przedstawia rurka opór znaczny przejściu prądu elektrycznego; atoli pod wpływem fal opiłki układają się ściślej i przepuszczają prąd z łatwością; wystarczy wszelako wstrząsnąć rurką, aby ją pozbawić przewodnictwa, lub przynajmniej je utrudnić. Branly nazwał ten przyrząd radyokonduktorem, lecz w miejsce tej nazwy przyjęła się inna, wprowadzona przez Lodge’a w r. 1892 nazwa koherera. Kiedy już wykazano ponad wszelką wątpliwość istnienie i rozchodzenie się fal elektromagnetycznych w powietrzu, zyskano tern samem podwaliny pod telegrafię bez drutu. Z wywodów Hertza i innych skorzystał inżynier włoski Guglielmo Marconi, i w r. 1897 przesłał pierwsze znaki telegraficzne bez drutu na odległość 145 kim.

Teorya Maxwella wyraża zupełnie ściśle prawa zjawisk elektromagnetycznych w próżni. Ale zjawiska te w łonie ciał materyalnych są znacznie zawilsze, i potrzeba było dopiero dal-

http://rcin.org.pl