page0213

R. LXVIII. 20ó O dziele drugiego dnia

i zniżając się do jego poziomu, przedstawiał mu tylko te rzeczy, które są oczywiste dla zmysłów. Wszyscy zaś, nawet najprostsi ludzie, dostrzegają zmysłami, że ziemia i woda są ciałami. Nie wszyscy zaś dostrzegają, że powietrze jest ciałem; do tego stopnia, że nawet niektórzy filozofowie powiedzieli, że powietrze jest niczem, i nazywali próżnią przestrzeń napełnioną powietrzem. I dlatego Mojżesz wyraźnie wspomina w'odę i ziemię, powietrza zaś nie nazywa wyraźnie, aby czegoś niezrozumiałego nie przedstawić prostaczkom. By jednak podać prawdę tym, którzy są zdolni ją przyjąć, pozwala się domyślać w słowach: ciemności zalegały nad głębokością, że istnieje powietrze, tak, jakby ono wodzie towarzyszyło; można przez to zrozumieć, że nad powierzchnią wody jest jakieś ciało przeźroczyste, będące podmiotem światła i ciemności.

Czy więc pod sklepieniem rozumiemy czyto niebo, w któ-rem są gwiazdy, czyto przestrzeń powietrza zapełnionego chmurami, właściwem jest powiedzenie, że sklepienie rozdziela wody od wód, w tein znaczeniu, że przez wodę oznacza się materję nieuformowaną, albo też rozumiejąc pod nazwą wód wszystkie ciała przeźroczyste. Niebo gwiaździste bowiem oddziela niższe ciała przeźroczyste od wyższych. Niebo zaś napełnione chmurami oddziela wyższą część powietrza, w której powstają deszcze i tern podobne zjawiska, od niższej części powietiza, łączącej się z wodą i oznaczonej nazwą wód.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Jeśli pod sklepieniem rozumie się niebo gwiaździste, wyższe wody nie są gatunkowo tein samem, co niższe. Jeśli zaś pod sklepieniem rozumie się powietrze, w którem są chmury, wtedy i te i tamte wody są tego samego gatunku. 1 wyznaczone są w'odom dwa miejsca, choć nie w tym samym celu; lecz wyższe miejsce jest miejscem powstawania wód, niższe zaś miejsce jest miejscem ich spoczynku.

Odpowiedź na drugi zarzut. Jeśli się przyjmuje wody gatunkowo różne, mówi się, że sklepienie oddziela wody od wód, nie jako przyczyna oddzielająca, lecz jako kres tych i tamtych wód.

Odpowiedź na trzeci zarzut. Mojżesz z powodu niewidoczności powietrza i podobnych ciał, obejmuje wszystkie

http://rcin.org.pl