page0232

NAZWY GEOGRAFICZNE — l OPONIMIA

tj. nowych granic sołectw, gmin, powiatów i województw, a także w rezultacie łączenia lub dzielenia dotychczasowych wsi pojawiała się konieczność dostosowania nazw do rzeczywistego stanu rzeczy. Np. wieś Sławoszew podzielona została na Stary i Nowy Slawoszew, a Podsadek Dolny, Górny i Średni połączył się w jedną wieś o nazwie Podsadek. 3 Wrażliwość społeczna na nazwy wsi odczuwane przez mieszkańców jako ośmieszające lub upokarzające powoduje, że zgłaszają oni wnioski o zmianę nazwy, np. Pupy otrzymały nową nazwę Spychowo, Ligota Kradziejewska stała się Ligotą Łabędzką, a Wielka Bieda — Średnicą.

Nazwy miejscowe na pograniczu wschodnim zawierające elementy językowe białoruskie i ukraińskie zostały w zasadzie dostosowane do nazewnictwa ogólnopolskiego. W minionym pięćdziesięcioleciu niektóre z tych nazw ulegały zmianom: preferowane były nazwy polskie (np. nazwę wsi Dmytrowce zmieniono na Olszynkę, a Berehy na Brzegi), ale też powracano do tradycyjnych oryginalnych form, np. Berezyszcze, Hrebenne (por. także o nazewnictwie na pograniczu wschodnim, s. 453-465).

SŁOWNIKI I SPISY NAZW MIEJSCOWYCH

Pierwszym obszernym słownikiem nazw miejscowych, zawierającym też inne nazwy geograficzne, był opracowany w końcu XIX w. „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" (1880--1902). Obejmuje on całe kresy wschodnie dawnej Polski. Urzędowe wykazy wszystkich nazw wsi państwa polskiego opublikowano także w latach 1921, 1933, 1967 (w zmienionych granicach).

Historyczne nazwy miejscowe oraz wszystkie pojawiające się w dokumentach warianty nazw, a także zaginione nazwy miejscowe publikowane są w seriach wydawniczych opracowywanych zarówno przez historyków, jak przez językoznawców. Bibliografia najważniejszych publikacji językoznawczych podana jest w literaturze przedmiotu (por. niżej). Prace historyków wydawane są jako wielotomowy cykl „Słowników historyczno-geograficznych ziem polskich w średniowieczu" oraz w materiałach do „Atlasu historycznego Polski". Obydwie serie publikowane są w kilku ośrodkach naukowych: w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Łodzi, Lublinie i Toruniu.

Komisja Ustalania Nazw Miejscowości pracuje nadal nad ustalaniem poprawnych i trwałych nazw miejscowych. W latach 1980-1982 opublikowała „Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce" (trzy obszerne

228