page0304

300

służy ciśnienie za bodziec, gdyż rośliny te, zetknąwszy się z ciałem stałem, okręcają około niego swą wypustkę wąsowatą i znajdują w ten sposób trwalszą podstawę dla łodyg.

Także i siła ciążenia wpływa na wzrost, wywołując zjawisko geotropizmu dodatniego lub ujemnego (łodyga ku górze, korzenie pionowo ku dołowi; czasem istnieje geotropizm poprzeczny, a to w niektórych kłączach, które rosną prostopadle do kierunku siły ciążenia). Nie potrzeba zaś chyba dodawać, że czynniki powyższe nie działają każdy z osobna, lecz najczęściej zbiorowo¹). Zależność od nich okazuje roślina przez swą pe-ryodyczność dzienną, i przez peryodyczność wielką. Niektóre bowiem rośliny tracą za dnia aż do godziny szóstej na prędkości wzrostu, która się zwiększa od wymienionej godziny aż do rana, kiedy jest największa. Rośliny takie, utrzymywane przez kilka dni w ciemnościach, tracą swą peryodyczność dzienną, inne mimo taką zmianę ją zachowują. Oprócz peryodyczności dziennej istnieje peryodyczność wielka, zależna od pory roku, gdyż w zimie wzrost roślin jest nader słaby, a nawet zanika, a natomiast na wiosnę jest on bardzo silny tak, że rośliny liściaste nie tylko pomnażają ilość swej substancyi żywej, ale odzyskują i liście utracone w czasie zimy. Tę zaś peryodyczność zachowują rośliny nawet w tym razie, kiedy je przeniesiono do innego klimatu. Tak np. dęby i buki, przeniesione z Europy do Afryki w okolice tropikalne, zrzucają liście w porze, która odpowiada naszej zimie, a puszczają je na nowo w porze naszej wiosny. Zresztą nawet w tej samej roślinie wzrost nie jest jednomierny, jak o tern przekonać się można zapomocą przyrządu, zwanego auksanometrem (wzrostomie-rzem).

3) Ruch i wrażliwość komórki. Mówiąc o ruchu komórki, mamy na względzie ruch czynny, wynikający z procesów życiowych, a nie ruch bierny, wywołany przez przyczynę zewnętrzną, jak np. przeniesienie nasienia przez wiatr lub pestki przez ptaka. Nikt nie myśli przeczyć, że i te ruchy są bardzo ważne dla rozmieszczenia żyjących ustrojów na ziemi, ale nie o nie tutaj chodzi.

Ruchy czynne są rozmaite. Do ruchów, nie pociągających

*) Por. W. M. K o zlowski: Życie rośliny. Warszawa 1894, str. 82—93.

http://rcin.org.pl