page0386

378

Siam

Malajskiemi, a na zachód z królestwem Anam. Wiadomości o wewnętrznem położeniu kraju są niedokładne; podług' Berghaus’a ma powierzchni 12,350, a podług Engelhardtfa blisko 14,200 mil kwadratowych, z których 5,000 przypada wyłącznie na Siam. Królestwo to składa się z dwóch krain nierozłącznych: Siamu i Kambodżyi, oraz z posiadłości książąt Malajskich będących pcd zwierzchnictwem Siamskiem. Na północy od granicy Chin, kraj jest górzysty, a ku południowi stopniowo zamienia się w płaszczyznę. Dwa łańcuchy gór w kierunku północno-południowym przecinają kraj, zaś rzeka Menam, biorąca swój początek na granicy Chin, przerzyna go i wpada do zatoki Siarn-skiej. Główne produkta krajowe są: cukier, pieprz, cynamon, guma, tytoń, bawułna, bydło rogate, słonie i prawie wszystkie kruszce drogie lub użyteczne. Mieszkańcy składają się z kilku ludów i rozlicznych ras; Siamczycy, którzy siebie nazywają Thai (w^rolni), lud panujący pochodzenia mongolskiego i połączeni z Laosami, zamieszkującymi północną część kraju, od których różnią się tylko dyjalektem. Siamczycy są buddhystami; ich liczne duchowieństwo (ta-lampiny) odznacza się nauką i wydało literaturę mającą sw^:ą wartość; ogół narodu jest ciemny. Emigranci chińscy w liczbie miljona trudnią się tutaj handlem. Malajczycy mahometańscy, w liczbie około 300,000 tw⁷orzą osady podległe. Rasa dzikich zamieszkuje góry w stronie południowo-wschodniej, liczy kilka tysięcy potomków⁷ tam zam.eszkałych Portugalczyków, którzy zachowali język i religiję. Liczba chrześcijan, dawniej znaczniejsza, wynosi dziś tylko 3,000. System rządu jest w wysokim stopniu despotyczny; Kong-Luang, t. j. król, uważany jest za istotę wyższą samowładną. Dochód kraju wynosi od 80 do 90 miljonów franków, armija składa się z 60,000 ludzi, a marynarka z 13 statków; wszakże armija, tylko w razie wojny kompletowana, żle jest uzbrojona. Siam liczne dawniej miał miejsca obronne, które dzisiaj upadają. Stolica kraju i rezydencyja panującego jest Bangkok; Adzithia czyli Siam, dawna stolica, znajduje się już w stanie upadku.— Historyja Siamu jest obrazem okrutnego despotyzmu i w skutek tego nie ma należytego rozwoju. Wymieniamy tu główne ery następujące: wprowadzenie Buddhyzmu i cywilizacyi Indyjskiej; przybycie Portugalczyków⁷ i wprowadzenie przez nich chrześcijanizmu 1545 r.; podbicie Siamu przez Pegu w 1590 r.; oswobodzenie od jarzma Pegu przez Gramerira 1590 r.; wytopienie tejże dynastyi przez Szau-Passatoug i wstąpienie tegoż na tron 1629 r.; przybycie Hollendrów i zniszczenie przez nich wpływu portugalskiego w* tymże samym czasie; przybycie missyjonarzy francuzkich i wpływ francuzki zyskany zręcznością Greka Konstantyna Falcon. Wpływ' ten był przyczyną wysłania tamże różnych ambasad i ustąpienia Francuzom miejsc obwarowanych Mergui i Bankok (1663—1689). Powstanie mandaryna Ohra Peczaracza, który w 1689 pobił Falcona, zniszczył wpływ francuzki, rozszerzył chrystyjanizm, a podniósł wpływ Hollandyi, z którą handel przybrał ogromne rozmiary. Wytępienie domu królewskiego, podboje ludów Awy i Birmanów są głównemi wypadkami połowy ośmnastego wieku; odparcie Birmanów⁷ przez Pitaka miało miejsce w 1769 r., który odbudował królestwu Siamskie; zamordowanie go przez jednego z jego generałów⁷, nazwiskiem Szakir w 1782 i założenie przez tegoż nowej dynastyi. Następcy Szakira prowadzili kilka w⁷ojen z Birmanami; jeden z nich Chrom-Chiat uzurpował władzę i wstąpił na tron 1824 r., podbił Laosów 1829 r. i stracić kazał rodzinę królew^rską. W 1831 przez zawojowanie Queda stał się sąsiadem Anglików⁷; dla poddanych swych był despotą, a nieprzyjacielem cudzoziemców. W początku 1851 r. zachorował, minister jego