page0033

i

III. KRAINA ŚIŃEAR

Wielkie łańcuchy górskie (ryc. 44) od morza Czarnego i Śródziemnego aż hen po morze Kaspijskie, wypełniając sobą Azję Mniejszą, Armenję, Kaukaz i Persję, tworzą zarazem wał, otaczający równinę syryjsko-babilońską od północy i wschodu. Od zachodu do niżu babilońskiego przytyka wielka pustynia syryjsko-arabska wraz z zatoką perską; ta ostatnia jeszcze w czasach historycznych wdzierała się znacznie głębiej w żyzne międzyrzecze Eufratu i Tygru, aż po 32° szerokości północnej.

Eufrat (asyr. Puratu) i Tyger (asyr. Di klat) biorą początek w górach Armenji (dawnej Urartu) w niewielkiej od siebie odległości, ale podczas gdy Eufrat zbacza ku zachodowi, Tyger kieruje swe wody ku wschodowi. Dopiero po opłynięciu pasma górskiego Kaś jar (dawniej Masios) zwracają te siostrzane rzeki swój bieg ku południowemu wschodowi i zbliżają się ku sobie coraz więcej, tak, że w okolicy dzisiejszego Bagdadu dzieli ich od siebie przestrzeń zaledwie 35 km. Następnie płyną prawie równolegle, mniej więcej aż w okolice Babilonu, potem znowu rozchodzą się łukiem, by wreszcie przed ujściem do zatoki perskiej połączyć się w jedno koryto, 150 kim. długie, zwane dziś Śatt el-Arab. Tak jest dzisiaj. Dawniej bpwiem, gdy przed 3000 lat zatoka perska wrzynała się znacznie głębiej w ląd (ku północy), Eufrat i Tyger wpadały do morza osobno.

Wielki płat ziemi, ograniczony temi dwiema rzekami, rozpada się naturalnie na dwie krainy. Część północna (od 33V2° szerokości, ku północy) nosiła i nosi nazwę grecką Mezopotamji (Międzyrzecza), u dawnych Semitów i Egipcjan Naharaim; część południową nazywają dzisiaj Turcy 'Irakiem, Pismo święte Śine'ar⁵em, w starożytności zaś nosiła ona różne nazwy (zob. niżej). Dopływ Eufratu Habur (Chaboras), płynący od północy na południe dzieli Mezopotamję na dwie części; wschodnia należała geograficznie do Asyrji, zachodnia stanowiła właściwą Mezopotamję.

Ziemie północne są pokryte bujną roślinnością jedynie w tych okolicach, które zraszają rzeki i strumienie. Tam też istnieją całe gaje drzew po-

http://rcin.org. p!