page0543

535

Skóra

miotem badań dła anatomów. Ona powleka cala powierzchnię zewnętrzną ciała i przechodzi w otworach ciała naturalnych, jak usta, nozdrze, uszy i t. d. na wewnątrz w błonę śluzową, na górnych zaś częściach palców u rąk i nóg zamienia się na paznokcie. Skóra składa się z wielu pokładów a właściwie z dwóch warstw, z których zewnętrzna nashórek (epidermis, cuticula) jest błoną cienką, składającą się z substancyi rogowej niezawierającej nerwów i naczyń i która na podobieństwo mozaiki, składa się z niezliczonego mnóstwa komórek rogowych a na powierzchni swojej przedstawia liczne zagłębienia lejkowate, odpowiadające ujściom przewodów potowych, idących od gruczołów łojowych, tudzież przy torebkach właściwych. Warstwa spodnia, skórą właściwą albo miazdrą (corium, cutis, derma) zwana składa się na podobieństwo pilśni z licznych włókien cienkich i krótkich z sobą poplątanych. Jest ona mocna, z trudnością daje się rozedrzeć a obok tego miękka i sprężysta, w rozmaitych miejscach mniej lub więcej gruba i gęsta; najgrubsza i najgęstsza jest ona na podeszwach u nóg i na dłoniach rąk, tudzież na częściach głowy porosłych włosami, najcieńsza i najdelikatniejsza zaś na powiekach, na piersiach u kobiet i niektórych innych miejscach. Na powierzchni tej warstwy skierowanej ku zewnątrz dostrzegamy mnóstwo wydatności i wklęsłośoi, które dają się widzieć na naskórku dokładnie do nich przystającym. Pomiędzy miazdrą i naskórkiem leży błona siatkowa Malpighi’ego (rete mucosum Malpighii), będąca właściwie pokładem spodnim naskórka. Jest ona półpłynna i składa się ze świeżych, narastających komórek rogowych, które następnie wchodzą w skład naskórka. W massie skóry właściwej rozsiane są gruczolki łojowe (glandulae sebaceae), których ujścia albo otwierają się na skórze albo do torebek włosowych; wydzielają one tłuszcz skórny (sebum), będący ciałem oleistem, tłustem, zmiękcza-jącem warstwę rogową skóry i włosy a nadto ochraniającem te ostatnie od zbytniego działania potu. Gruczołów tych niedostaje w skórze pokrywającej dłoń, podnóże, stronę grzbietową dwóch ostatnich członków palców i prącie. W skórze właściwej i pod nią leżą także gruczolki potne (glandulae sudori-ferae), których przybliżenie naliczono do półtrzecia milijona w skórze człowieka. Każdy taki gruczołek ma postać kłębkowato zwiniętego przewodu, którego ujście jest wężykowato zwinięte i kończy się otworem lejkowatym aa naskórku. One wydzielają pot (sudor, materia perspirabilis) w postaci pary lub cieczy wodnistej, najczęściej kwaśnej, czasem obojętnej, właściwego zapachu, zawierającej w małej ilości kwas mleczny i ślady mocznika. W skórze także znajdują się torebki włosowe, będące wypukleniami naskórka, które u włosów grubszych sięgają tkanki łącznej podskórnej. Miazdra szczególniej w pokładzie zewnętrznym, zawiera wiele naczyń i nerwów; od tych ostatnich pochodzi w skórze drażliwość w dotknięciu, Przez miazdrę skórną przebijają się ku powierzchni tak zwane brodawki dotykowe (papillae tactus), z których każda składa się z tej samej co miazdra tkanki zasadniczej i zawiera w sobie tętnicę włoskowatą, która doszedłszy do wierzchołka brodawki, jako żyłka zstępuje; co do zakończenia nerwów w brodawkach zdania są podzielone; zdaje się że każda brodawka odbiera włókienka z ostatecznych zakończeń nerwów skórnych. Pod miazdrą znajduje się tkanka łączna podskórna (fela cellulosa subcutanea), która składa się z długich wiązek włókien tkanki łącznej, rozmaicie z sobą powikłanych, przez co powstają odstępy, napełnione wysiękiem wodnistym naczyń podskórnych, albo pęcherzykami tłuszczowemi, sta-nowiącemi podkładkę tłuszczową (panniculus adiposus). Tkanka łączna łą-«zy skórę z organami pod nią leźącemi. Skóra człowieka pod względem gru-