page0638

630

Rzemiosła — Rzepa

wyrobu na próbo (majstersztyk) okazać, że tyle posiada znajomości rzeczy, wprawy i zręczności, iż może uczniów na czeladników wykształcić. W wielu krajach a pomiędzy temi i u nas, taki stan rzemiosł dotąd się utrzymuje; w innych zaś mniej ściśle przestrzegają tych odwiecznych zwyczajów, lub rzemiosła zupełnie z pod władzy cechów wyswobodzono. Prawa rzemieślnicze dawniej były bardzo surowe i niekażdy mógł być przyjęty do wybranego przez siebie rzemiosła. Tak np. dzieci nieprawego pochodzenia, jako też synowie wykonawców sprawiedliwości (katów) z największej liczby rzemiosł byli wyłączeni; obecnie uprzedzenia tego rodzaju prawie zupełnie upadły. Toż samo ma miejsce ze znaczą liczbą zwyczajów rzemieślniczych, za pomocą których starano sie utrwalić ściślejszy związek pomiędzy członkami jednego rzemiosła i zapobiedz rozlicznym osznkaństwom. Tutaj należało tak zwane powitanie rzemieślnicze, to jest rodzaj formalności różnej w rozmaitych rzemiosłach dotyczącej sposobu w jaki czeladnik podróżujący przybywszy do jakiego miejsca witał swoich nowych towarzyszy i żądał podarunku lub roboty. W Niemczech prawo z r. 1731 usunęło wszystkie tego rodzaju zwyczaje; pomimo to, istnieją one gdzie niegdzie i dają niekiedy powód do wystąpień władzy. Ze względu na ustawy cechow^re, dzielą się rzemiosła na cechowe i niecechowe; na zamknięte czyli przysięgłe, do których nieprzyjmuje się obcy i niezamknięte czyli wolne; na ograniczone, w których liczba majstrów na jedno miasto jest oznaczona i nieograniczone; na obdarzające, w których każdemu czeladnikowi podróżującemu daje się z cechu podarunek podróżny, i nieobdarzające. Każdy kraj a nawet każde niemal miasto posiada sobie właściwe przepisy cechowe. Rzemieślnik miemiecki wszędzie jest poszukiwany z przyczyny dokładności roboty i pilność, w pracy, francuzki odznacza się smakiem a angielski wytrwałością i mocą wyrobów. We wszystkich niemal państwach pracują nad ustanowieniem praw któreby zapewniały porządek i chroniły od nadużyć; prawie wszystkie też rządy mają na pieczy podniesienie moralnej i intelektualnej strony ludności rzemieślniczej, utrzymując szkoły rzemieślnicze, w których młodzież poświęcająca się rzemiosłom, w czasie wolnym od zajęć obowiązkowych, słucha nauk niezbędnych w jej powołaniu i stanie. Prócz tego w Paryżu konserwa-toryjum sztuk i rzemiosł, mieszczące w sobie wszystko, cokolwiek z rzemiosłom pozostaje w związku i dostępne dla wszystkich, dzielnie przyczynia się do obznajmiania rzemieślników stolicy Francyi ze wszystkiemi ulepszeniami i wynalazkami w ich powołaniu znajdującemi zastosowanie, a wykłady naukowe przez najznakomitszych uczonych miewane, rozsiewają ziarna wiedzy pomiędzy ludność rzemieślniczą. Policy ja rzemieślnicza polega na staraniu się rządu o wydawanie rozporządzeń, któreby zapewniały w państwie dostateczną ilość robotników, podaw^rały sposobność ludności rzemieślniczej odpowiedniego wykształcenia, ułatwiały każdemu wstęp do rzemiosł, zabezpieczały zostających majstrami od zbyt wielkich wydatków i aby majstrowie złych wyrobów nie produkowali i nie sprzedawali.

Rzepa., jest to powszechnie znana roślina, a raczej jej korzeń miesisto-so-czysty, który się jada surowo i gotowany. Rzepa botanicznie uważana (Bras-sica Rapa Lin. var. rapifera vel esculenta Koch), jest odmianą przez uprawę wyw^rołaną i ustaloną rośliny rzepikiem (ob. Rzepak) zwanej, która się dziko trafia, a po gospodarstwach i umyślnie ją siewają, dla otrzymania nasion olejo-dajnych. Jak każda roślina uprawiana, uległa i rzepa z czasem różnym odmianom, które gdy im grunt nie posłuży, wc dwa lub trzy lata całkiem się wyradzają. U nas znaną była od dawnych czasów, bo.jeszcze Syreński w swym