page0766

758

Rzypień — Rzyszczewski

Wiedeńczyk, w obszernej swej rozprawie, o rozszerzaniu się rośliny Xanthium spinosum, w roku 1860 w Wiedniu drukowanej, czyni przypuszczenie, ze nawet Portugalija i Hiszpanija, mogą nie być pierwotną ojczyzną tej rośliny, ale że mogła się tam dostać z Małej Azyi od bardzo dawnych czasów, bo już z Fe-nicyjanami, którzy do tych krain dopływali. Słowem, że ojczyzną pierwotną Xanthium spincsum, najprawdopodobniej jest Europa południowo-wschodnia. Ale dla czego dziś dopiero posuwa się Xanthium italicum na północ, wzdłuż rzeki Elby, Odry, Noteci i Warty? zdaje się, że odpowiedź na to taka, że dziś wiele roślin zagranicznych lub nawet zamorskich, po ogrodach botanicznych hodowanych, z czasem przyswaja się zupełnie, dobrowolnie rozsiewa i z ogrodów ucieka, dziczeje, i po niejakim czasie już do flory tych krajów zalicza. Wiele także nasion roślin obcych, zwłaszcza północno-amerykańskich, dostaje się do nas przypadkowo z innemi użytecznemi, umyślnie sprowadzanemi, a nawzajem znów europejskie, przyswajają się w Ameryce. \ że tak bywało od dawnych czasów, na to się wszyscy botanicy zgadzają, wywodząc n. p. pochodzenie owego tak bardzo dziś pospolitego chwaściska śmieci, bruków, ugorów i pól naszych, przymiotnem kanadyjskiem (Erigeron canadensis) zwanego, że takowe dopiero po odkryciu Ameryki, w XVII wieku przypadkowo z tamecznemi nasionami żyta (wedle innych z towarami) do nas się dostało. A i nasz piękny wiesiołek (Omothera biennis), dziś pospolity wszędzie po polach piasczy-stych lub po zaroślach rzek naszych, przybył po raz pierwszy z Ameryki północnej do Europy dopiero w roku 1614. Inny znów pospolity chwast, zazwyczaj koło mieszkań ludzkich wszędzie się trafiający, bieluniem, denderą lub dziędzierzawą {Datura stramonium) zwany, pierwotnie miał przybyć do nas z Indyj z cyganami, którzy nasion tej mocno narkotycznej rośliny, używają do swych czarnoksięzkich zażegnywań, i różnych innych zakazanych celów. Zresztą możnaby jeszcze długi poczet takich obcokrajowych roślin wyliczyć, które dziś u nas lub w całej Europie zupełne prawo obywatelstwa otrzymały, i w każdej florze tych krajów, jako miejscowe dzikie a nie ogrodowe rośliny opisywane bywają, że przytoczymy tylko ważniejsze, jak n. p. asterek (Stenactis an-nua) i szczawik żółty {Oxalis stricta), jako pochodzące z Ameryki północnej; żółtlicę {Galinsogea parmflora), jako pochodzącą z południowej Ameryki, to jest z Peru; lycynę czyli nikokol (Lyciurn barbarwn) jako pochodzącą z północnej Afryki; niecierpek drobnokwiatowy {lmpatiens pawiflord) i grykę {Polijgonum Fagopyruiń) przybyłe z Azyi środkowej; tawułę wierzbolistną (Spiraea salicifolia) z południowo-wschodniej Europy; portulakę (Porlulać,a oleracea), marunę (Pyrethrum Parthenium) i przetacznik turecki (Veronica Buxbaumii) z Europy południowej itd. itd. a zamilczemy o roślinach powszechnie uprawianych, jak o słonecznikach, łubinie, lucernie, konopiach, maku, chrzanie, lnie, soczewicy, grochu, koperku, józefku i w. i.    F. Be.

Rzyrzurzec albo góra Trzysfoliczna, po niemiecku Dreisessel albo Drei-sesselberg, jeden ze szczytów pasma gór szumawskich czyli Szumawa, położony na południowo-zachodnich krańcach królestwa Czeskiego, wysoki nad poziom morza stóp 4,116. Na tej górze stykają się granice trzech krajów: Czech, Bawary i i Rakuz czyli Austryi Właściwej, w miejscu o którem podanie mówi, że „onego czasu król Czeski oraz książęta Rakuski i Pasowski zszedłszy się tam i usiadłszy na ziemi własnego swego kraju, radzili o sprawach swoich narodów.”    ~    Ad. N.

Rzyszczewski (Adam), wierszopis i mówca, syn Wojciecha, kasztelana lubaczewskiego. Urodził się w r. 1748, najprzód starosta rudneński, dalej