page0039

SEMICI WOGÓLE    29

nowe grupy się odłączały i najeżdżały kraje sąsiednie, wywołując tak żw. wędrówki Semitów (ryc. 59).

2. Uczeni rozróżniają:

CZTERY WĘDRÓWKI SEMICKIE, z których każda dla swej formacji, ewolucji i powolnego zgonu zajmuje lat prawie tysiąc. Granice wygasającej jednej fali wędrowniczej (jej „minimum" natężenia) nieraz trudno rozróżnić od początku drugiej fali następniczej tak dalece, że początek nowej miesza się zwykle czasowo i jakościowo z końcem fali poprzedniej.

a)    I tak: fala akkadyjska, w IV tysiącleciu przed Chr., uchodzi za pierwszą, historycznie znaną, wędrówkę semicką, a w stosunku do Sumerów jest. istotnie pierwszą. Najstarsze dokumenty historyczne Sine aru, dotychczas znane (około 3100 lat przed Chr.), wskazują nam tę falę już w zaniku, w jej jakby „decrescendo“. Nosi ona nazwę „akkadyjskiej“ nie dlatego, jakoby jedynie Babilonję i Akkad zalała; ale przedewszystkiem dlatego, że całej Me-zopotamji zostawiła swój język, dla którego od Sumerów zapożyczyła ich obrazowo-klinowego pisma, które później przekształciła i udoskonaliła. Siady tej fali odnaleźć można z wielkiem prawdopodobieństwem nawet w Palestynie, a z całą pewnością na półwyspie synajskim (na długo przed 3000 przed Chr.) i w Egipcie (około 4000 przed Chr.).

b)    Druga fala amorejska (około 3000—1500 przed Chr.) zalała pustynię syryjską, następnie Syrję środkową (2900), Palestynę (dając jej Amo-rytów, około 2800), potem Babilonję (której zostawiła dynastję Hammura-pi'ego), wkońcu Synaj (zostawiając tam plemiona Śóś; około 2500) i Egipt (gdzie wtłoczyła Semitów wraz z Hykśóśami; około 1700). Najlepiej można ją nazwać „amorejską“, bo władcy Babilonji, pochodzący z tej fali, tytułują się „Amurru“, którą to nazwą dokumenty współczesne oznaczają także Syrję środkową, Palestynę i starszych jej mieszkańców. Winckler (mniej stosownie) zowie tę falę „kananejską“, bo swój język zostawiła ona także w ziemi Kanaan owej epoki. Ostatnim zastępem tej fali, a może początkiem następnej są Habiri — prawdopodobnie praojcowie Hebrejczyków.

c)    Trzecia fala aramejska (1550—850 przed Chr.), mniej potężna, niż dwie poprzedzające, zalała naprzód pustynię syryjską (osadzając w niej szczepy Aramaja i Suti), potem (około 1200) wdarła się do południowej Babilonji (zostawiając tam Kaldi?), do Syrji północnej (około 1100), do części Zajordania (Damaszek, około 1000), a wkońcu zwycięsko i do całej Mezo-potamji. Toteż od roku 800 przed Chr. język aramejski staje się zwolna językiem całej Azji zachodniej.

d)    Czwarta wreszcie fala arabska (około 850 przed Chr. do 800 po Chr.), najpotężniejsza ze wszystkich, zalała z początku pustynię syryjską i Babilonję, następnie wylała się potopem po całej Syrji, Egipcie, Afryce pół-

http://rcin.or |.pl