scandjvutmp10601

226

wiają, żyją z polowania. Wrodzony ich charakter nie znosi niewoli; wielka ich część widząc, że Hiszpanie obchodzą się z niemi jak z niewolnikami, poumierali ze zmartwienia lub pozabijali się z rozpaczy (1). Ta różność charakteru między Amerykanami a Murzynami tak jest uderzająca, iż weszło w pszysłowie na wyspach irancuzkich: krzywo się spojrzćć na dzikiego, jest równo co go bić, a uderzyć go, tyle znaczy co go zabić; bić zaś murzyna, jest to go karmić.

Lud Ameryki pólnocnćj jest bardzo bitny, i pełen odwagi, a szczególniej plemię kanadyjskie, jako to: Irokiezy, Naczezowie Algonkowie, Huronowie: dawnićj prowadzili oni nieustanne między sobą wojny, a ich dumny i mściwy charakter podniecał ich niezgody. Swoję zapalczywość i zemstę do tego posuwali stopnia, iż pożerał swych wojennych jeńców, żywcem ich upiekłszy, nic zaś nie wyrównywało stałości tych jeńców: opiewali oni, wpośród męczarni, swoje wojenne czyny izwycięztwa, nucąc z męzką śmiałością hymn śmierci i tryjumfu, w obec swych katów. Tak zadziwiająca odwaga często daje się widzieć między tym niezwalczonym ludem: wspólua ona była wszystkim Amerykanom, przed przybyciem Europejczyków. Często jeszcze i dziś zdarzy się ją widzieć w głębi krajów: ale co raz staje się rzadszą przez obcowanie ' z Eropejczy-kami i zaprowadzenie religii chrześcijańskiej (2).

Religiją rodowitych Amerykanów jest fetyszyzm, czyli rodzą bałwochwalstwa albo cześć słońcu i gwiazdom. Naczelnicy Naczezów wywodzą swe pochodzenie od słońca, a lnkasi Peruańscy uważali je jako najwyższą lstność. Meksykanie mieli wiele bogów, a żadnego Boga najwyższego; czcili także słońce, księżyc i pewne bóstwo

(i) Oviedo, Lib. III; Vega, Conq_u.itta de la Florida; Labat Foyage, etc.

2) Botokudy w Brazylii są {ludożercy, za świadectwem księcia Maksymiliana de Neu-wied, atoli ich zwyczaj jedzenia małp wystawił ich podobno więcej ludojednemi aniżeli są rzeczywiście. Z naturyjsą weseli, żartobliwi', biorą po kilka żon, i mają zwyczaj okrywania sobie wstydliwych części ciała suchemi liściaiui; u warg i uszu wieszają duże drewniane tablice i malują sobie ciało.

Pomiędzy narodami rasy amerykańskiej {były także ludy zdobywcze, podobnie jak ■w innych rasach. I tak Astekowie podbili Meksyk, a zaś Irokiezi, Chipewazi ujarzmili lud zamieszkały nad Ohio. Około Nootka są patrycyjusze czyli szlachta i niewolnicy; ostatnim nie wolno nigdy mieć więcej nad jednę żonę, szlachta zaś bierze ich po kilka. Roquefeuil, Foyage, t. H, p. 211).