scandjvutmp11501

239

i czynniejszą jest dusza. Wynika stąd, że Murzyn jest niejako odwrotną stroną Europejczyka, a to przez kształt i objętość swćj czaszki, jako tez przez nieudolność, upośledzenie swej duszy.

Nieszczęśliwy Mungo Park, który, jak się zdaje, ze wszystkich podróżnych, najlepićj widział środkowe kraje Afryki, i najdalej się w głąb' jej dostał (I), mówi ze zamieszkują one trzy oddzielne rasy; z tych pierwsi są Mandynyowie, czyli właściwi Murzyni; Fulla-fiowie czyli biali Etyjopejczycy Ptolomeusza i Plinijusza, którzy nie mają ani kędzierzawych włosów, ani grubych warg, ani czarnego smołowego koloru Mandyngów; są tam wreszcie Maurowie, pochodzący pierwotnie z Arabii, rysami twarzy i postacią ciała wiele podobni do Mulatów w kolonijach. Murzyni czyli Mandyngowie są rolnikami; wiele z pomiędzy nich mają swych królów, inni mają rząd niby republikański, arystokratyczny; podzieleni na małe ludy, na pokolenia, żyją nie znając pisma ani żadnych nauk. Przeciwnie Maurowie, koczują podobnie jak Arabowie i Beduini, wyznają wiarę Mahometa i nie cierpią chrześcijan.

Yolnej, któremu się zdawało, że wielkie upały przyczyną są nabrzmiałości warg i policzków, mniemał, że to niby wykrzywianie gęby z czasem pociągnęło za sobą przedłużenie żuchw' u Murzynów i nadało ich twarzy kształt zwierzęcego pyska. Nie można jednak przypuścić, aby ten wpływ był tak silny, iżby cofnął w tył otwór głowy, przedłużył kości twarzy Murzyna, i ścieśnił czaszkę. I wreszcie upał len powinienby także był zczernić nawet mózg i najgłę-bićj ukryte wnętrzności w Murzynie; w rzeczy samej, rozczłonkowawszy tych czarnych ludzi, widzimy, że i wewnątrz ciało ich jest ciemniejsze, podobnie jak ciemniejsze jest mięso i krew zająca niż królika.    ^

Acthiopes maeulant orbera, tenebrisque figurant Per fuscas hominum gentes.

Manitius, Astronom, lib. IV, v. 723.

1. Czarny gatunek ludzi wyraźnie dzieli się na dwie odnogi: jednę Etyjopejczyków' czyli właściwych Murzynów, a drugą Ka-

(i) Od czasu w którym autor niniejsze dzieło nisał, kilka podróżnych zwiedzało i rodkowe części Afryki; do ostatnich należy Caiłfe, który już to nowych o tych krajach i l odach dostarczył wiadomości, już potwierdził lab sprostował podanit swych poprzedników.    Uw. tlómacza.

Yirej Hist. Nat. T. /.

33