scandjvutmp1101

VII

tliwych czynów, dumniej i swobodniej postępujemy; tak to ciemności nocy, strachu nabawiające dzieci, nikną za zbliżeniem się światła.

Felix qtii potuit rerum cognoscere causas,

Atque metus omnes et inexorabile fatum.

Subjecit peilibus, strepitumque Acherontis avari.

Filozofija i nauki miewały swych nieprzyjaciół którzy je zaszczycali swera prześladowaniem; wiedzieli bowiem aż nadto, że dusze napojone szlachetnemi myślami nie ulegają nigdy wpływom godność człowieka poniżającym, i że skrzywdzona niewiuność, znajdowała zawsze obrońców, nie tylko w szkołaeh stoicyzmu, w spokojnych ogrodach Platona i Epikura, ale nawet w religijnej sekcie Pita-goresa.

Prawie zawsze rycerskie męstwo szukało naukowego blasku; widziano barda i trubadura rów noczesnych i współzawodników bohaterów', jak gdyby sława nauk i oręża były nierozłączne, bo uczona Minerwa jest razem wojenną Palladą. Czyliż owe słynne z nauk i sztuk wieki pod Peryklesem w Grecyi, pod Augustem w Rzymie, pod Leonem X, w nowożytnych Włoszech, a pod Ludwikiem XIV we Fraucyi, w owych epokach cywilizacyi i wykwintnej grzeczności, nie widziały męstwa najsławniejszych wodzów i rycerskich czynów odwagi i genijuszu?

Zdaje się, że ludy podobnie jak indywidua, przyszedłszy do męskiego wieku, równo rozwijają bohaterstwo rozumu, jak i siły ciała. Płodność genijuszu wynika z dzielności uczuć i charakteru; wielkie tylko serce zdolne jest do wzniosłych pomysłów. Zdaje się, że ten sam popęd sławy wiedzie poetę i zdobywcę; jeden ubiega się o panowanie nad umysłami, drugi nad ich wolą. Achilles wieszał swą lirę obok szabli, a Aleksander żądał Homera od potomności, pisał bowiem do Arystotelesa że, wolałby raczej przewyższyć wszystkich mężów nauką i wiadomościami, niż powagą i władzą.

Bez wątpienia więcej zwraca na siebie oczu blask otaczający zwycięzców i trony, na kiórych zasiada najwyższa władza, niż skromne na ustroniu życie uczonego, który zgłębia nauki lub w chemicznej i fizycznej pracowni bada naturę Pewna, że wielka władza pierwszych nad losami i bytem tylu ludzi, czyni ich podobnymi do