scandjvutmp14d01

293

Wreszcie, nie sama tylko męzkość i zaniedbanie się bywają przyczynami wyziewów mężczyzn i zwierząt. Wiele także przyczynia się do nieb-rodzaj pożywienia, zwierzęta bowiem żywiące się mięsem mocniejsze i odrażiiwsze wydają wyziewy niż zwierzęta żywiące się roślinami. Uważano że szczególniej osoby gorącego żółciowego temperamentu rozszerzają około siebie bardzo mocne wyziewy, pokazuje się to szczególniej na osobach cierpiących żółciowe słabości, tak iż wonią swoją napełniają całe mieszkanie. Ludzie, mianowicie w gorących krajach, żywiący się mocno rozgrzewającemu pokarmami, jak np. czosnkiem, cebulą, porami i innerni mocno woniejącemi ziołami, cali bywają przejęci wonią tychże roślin.

Prawie wszystkie dzikie ludy, uadewszystko w krajach gorących, mocną woń wydają. Kafrowie mają woń psiarni, Hottentoci assa fetydy, Samojedy, Ostyjaki, żywiący się rybami, zgorzkłyra tłuszczem wielorybów i cieląt morskich, takąż jak ich pokarmy woń wydają (1).

Zdaje się że jak czarny kolor Etyjopejczyków tak i mocno czuć się dający ich wyziew z jednego pochodzą źródła. Przypisać go wypada szczególniej ostrości ich wilgoci; rzecz bowiem pewna że łagodniejsza i w odnistsza jest wilgoć w ludziach krajów północnych niż południowych gorących. Znajdujemy na Północy, jako to w Szwecyi, Islandyi i w Danii ludzi temperamentu flegmatycznego, wilgotnego, cery bardzo białćj; w krajach zaś umiarkowanych, ja-koto we Francy!, we Włoszech, więcej krwistego są ludzie temperamentu i rumieńszćj cery. Im bardziej posuniemy się ku zwrotnikom, tent więcej znajdziemy w ludziach żółci i żółtćj z natury cery. Taż sama kolej okazuje się z następstwem pór roku; i tak zima, odpowiadająca zimnym okolicom północy sprowadza przepełnienia wilgoci, katary dowodzące zbytniej obfitości limfy; wiosna znacząca toż samo co klimat umiarkowanych krajów, usposabia krwiotoki, zapalenia płuc, które częstokroć pochodzą z obfitości krwi: lato,

(1) Rzecz pewna, /.e każda rasa ma woń sobie właściwą, a Pernwijanie umieją bardzo dobrze rozpoznać ją swym węchem w nocy; mówią oni ze Europejczycy s^pezugno, rodowici Amerykanie, pot co, Murzyni grajo. Humboldt F.ttai polit. tur la N onoelU-Espugne, t. L