scandjvutmpde01

215

róg ammona, i t. d. Te więc części więcej mają związku ze zwie-rzęcością, kiedy tymczasem półkula mózgu i móżdżku, ciała prążkowane ciało łączące dwa półkula, wydatność robaczkowata, i t. d. zdają się należćc raczej do działań rozumowych. Z lem wszystkiera nie widać, iżby te wielkości proporcyjonalne równie u orangutana jak i u człowieka dostatecznie tłómaczyły wyższość rozumu i geni-juszu naszego rodu, nad najblilszemi nam układem zwierzętami.

Edward Tyson, sławny anatomista angielski, rozczłonkował, pod nazwą pigmejeżyka, chimpansę, simia troglodytes, i opisał ją z wielką dokładnością (1). Mózg, serce, płuca, żołądek, wątroba , śledziona, kiszki są zupełnie takież w orangutanie jak w lu-dzia h a co nie zupełnie tak samo okazuje się w innych małpach. U małp nie ma owej robakowatćj przykątnicy, i ich kanał kiszkowy prawie wszędzie jednakowo jest gruby, kiedy przeciw nie w orangutanach i w człowieku nie wszędzie równa jest jego średnica i jest przytem dłuższy. Mózg opisanego przez Tysona pigmejczyka większy był niż u innych małp, zupełnie takiego składu i kształtu jak u człowieka, mający po trzy uszka z każdej strony, a z których ostatnie okrywa móżdżek; mózg jego ważył jedenaście uncyj i siedm drachm, chociaż zwierzę było tylko dwadzieścia sześć cali angielskich wysokie, a ta proporcyja wcale nie jest mniejsza jak w człowieku, który sześciu stóp dorasta (2). Włosy na przedbarczu u orangutana odwracają się ku łokciowi, podobnie jak u człowieka. Wiele mu-szkułów w grzbieeie, lędźwiach, rękach i nogach, są podobnie jak u małp, usposobione do łażenia po drzewach.

Lampa kończąca rękę orangutana jest-węższa i dłuższa niż u ręki ludzkićj. Wielki palec jest także krótszy, muszkuł dłoniowy nie tak mięsisty; rauszkułu krótkiego służącego do wyciągania ręki i poprzecznego u nóg wcale nie ma. Wielki i mały muszkuł biodrowy, wielki i średni pośladkowy, muszkuł należący do kości trzewiowej wewnętrznej i podeszwowy wewnętrzny, są długie i nisko przymocowane, podobnie jak u innych małp, aby im służyły do łażenia a nie do chodzenia, jak to widzimy u człowieka. U ręki także muszkuł trójkątny niżej na ramieniu jest przywiązany; muszkuł kości

(1)    The anatomy of a pyęmy, London, 1690, iu 4-o, fig.

(2)    The anatomy of a pygmy, p. 54.