tpn w alpach i za alpami4701

234

uczucia. Obrona Wiednia przeciw Turlnm którą opiewał, i oda do Jana Sobieskiego, tym głównie tchną duchem

Płody dramatyczne razem z całą upadają literaturą, jedna tylko opera czyni niejakie w tem smutnóm stuleciu postępy; te winna apostołowi Zeno, który w swych librctach oniemal tragiczne nadaje jćj w\ miary. Lecz opera dopiero z początkiem ośm-nastego wieku z ręki Motastaza ostatecznie odebrała prawa.

Ośmnasty \rek daleko wyżćj od poprzedniego w literackich zapisał się dziejach. Frugoni pićrwszy w swych rymach powrotu do lepszych zasad daje przykład. Za nim wiele innych posuwa się talentów. Tragedya a bardziej jeszcze opera . komedya, rychle przetwarzają się i wzrastają Niektórzy jeszcze francuzkie naśladują twory, ale Goldoni całkiem narodowym odznacza się charakterem.

Karol Goldoni był Wenecyanin (urodzi! się li07 a umarł i790 roku); komedye jego dotąd jeszcze piórwsze na wszystkich włoskich scenach trzymają miejsce, z czego nie należy jednak wnosić, żeby doskonułemi były. Nietrzeba w nich szukać bardzo wyklarowanej moralność- Często owszem głównym bohaterem jakiś tchórz i oszust, bohaterką awanturnica lub złośnica; ale tern wszystkiero krajowa obyczaje jak najdobitniej oddane, a ztąd dla krajowców, jak i dla obcych wielką mają zaletę.

Karol Gozzi, także Wenecyanin, zazdrosny Goldoniego sławy, usiłował wskrzesić sztuki improwizowane, (delF Arte) którym tamten, naśladując tylko ich popularną wesołość, położył był koniec. Okrasił je czarami i wystawą w rodzaju terazniej-szi oh, gdzie dekoracja i maszynerya więcej mają niż sam dramat zasługi. Wenecyanie zachwycili rię tćm zrazu, lecz to powodzenie dalej nie poszło. Rodzaj ten ijowy się nie utrzymał; ale improwizacje odżyły; arlekiny, pulcinelle, stentarelle. wróciły na scenę i dotąd na niej z najżwawszą witani bywają radością.

Gerard Rossi w charakterystycznych komcdyach, aAlberga-ti, Capacelli w krotofilach się odznaczają. Jan Gomera pisze drugiego rzędu tragodye, a margrabia Scypion Maffei, swą klassycz-ną Meroppą, europejskiej nabiera sławy. Tragedya jednak mniej w ogólności niż komedya i opera postępu czyni, lubp ta ostatnia