scandjvutmp19d01

373

szkulamiejsze, aby lepiej działać mogły na pokarmy trudno się przerabiające. Stąd wyprowadzić możemy tę prawdę fizyjologi-czną, że zwierzęta roślinożerne mają układ wnętrzny silny, a układ muszkularny zewnętrzny słaby. U mięsożernych zaś przeciwnie, strona wewnętrzna jest słaba, a za to organy zewnętrznego życia są nader silne. Lew daleko silniejszy jest od wołu lub konia, pomimo że te zwierzęta o wiele są od niego większe. Buffon czyni uwagę, że koń nie zdoła wytrzymać ciągle przez kilka dni takićj podróży, jaką podejmuje pieszo człowiek, choćby nawet najlepićj konia karmiono. W ogólności pokarm mięsny bardzo powiększa dzielność zewnętrznego życia czyli zewnętrznych między stworzeniami związków.

Cała ta różnica w układzie między roślinożernemi a mięsożer-nemi zwierzętami pokazuje, że my, ściśle biorąc rzeczy, nie możemy żyć w^ryłącznie ani roślinami, ani istotami zwierzęcemi, jak to utrzymywali wielu raczej systematycznych niż obeznanych z naturą filozofów (1),

Ponieważ zielny lub owocowy pokarm mało zawiera pożywnych części w wielkiej objętości materyi, wypadało więc, aby roślinożerne zwierzęta wielką ilość tych pokarmów na raz brały. Potrzeba było długiego przerabiania, doskonałego rozdrobnienia tychże pokarmów, aby dobrze oddzielić z tej massy roślin części prawdziwie pożywne; stąd wypadła potrzeba przeżuwania u wielu rodzajów zwierząt, stąd musiały się odbywać długie we wewnętrznościach gryzących zwierząt prace około doskonałego przerobienia tych pokarmów. Przeciwnie u zwierząt mięsożernych, wielka ilość pierwiastków pożywnych zawarta w małej objętości pokarmu. nie potrzebowała do swego przerobienia tak obszernych trzewiów, żeby zaś zapobiedz zgniliznie w ciele tych mięsnych i krwawych pokarmów, wypadało ułatwić prędkie odchodzenie na zewnątrz ciała ich szczątków, dla tego takie zwierzęta dostały trzewia krótkie. Dla tego też ich kiszka kółkowa mniej jest obszerna i krótsza od naszej.

Zwierzęta roślinożerne wiele na raz połykają pokarmów, a mało

(1) BrauMonnet, OaubeataD, W. Iluater, Helretiua, Bnffon , Haller, Blumenhach, Rousseau, Alex. Mamo.