WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH574 I

558

i przytykający do niego od głębi lądu Slalii. Lingwistycznie im pokrewną jest mowa Murzynów z nad wybrzeża złotego, używających języka Odszi, jako to: Aszantów, ludów A kim. A kwapiła, Akwambu, i Akra. Na wybrzeżu pieprzowym i zębowem mieszka mnóstwo hord, z których pokolenie Kru jest z powodu swrngo olbrzymiego wzrostu i zdolności żeglarskich najbardziej znanem. Językowo stoją bliżej Aszantów i ludu Fanti jak ludu Mandingo, chociaż od tego ostatniego wiele wyrazów zapożyczyli. Język ostatnich, mamie, rozpada się na mnóstwm narzeczy, do których należy język piśmiennego ludu Yei ^|l), jako też pokoleń Soso i Bambara. Te dwa ostatnie języki tworzą swe wyrazy przez przyrostki końcowe, mające jeszcze w części samodzielne znaczenie, tak że z ich użycia da się znaczenie ograniczenia myśli wwwmioskować ²). Murzyni Mande rozsiedli się na obszarze pomiędzy 10 a 15^u szer. od brzegów morza aż do górnego Nigru. Pomiędzy Gambią a Senegalem, który i obecnie Murzynów od Berberów rozdziela, mieszkają Jolofowue, pokolenie najpiękniejsze Murzynów⁷, którego język dotąd stoi odrębnie. Na małej przestrzeni, pomiędzy rzekami Gambia . Szerboro panują bogate w⁷ odmiany języki Sererów, czrli plemion Sarar i Fulu, odznaczające się używaniem podobnych pizedsłówków, jak w językach Bantu ³).

Postępując dalej w głąb’ kraju, należącego jeszcze do dziedziny rzek. Niger, spotykamy lud zagadkowy, który zwycięzkim pochodem głęboko wewnątrz Afryki się wdarł. Są to F u 11 e (od pulo w liczbie pojed.), przez Murzynów \Iandingo zwani F u 1 a h, przez Hau-sauanów F e 11 a n i, a przez lud Kanuri F e 11 a t a. Nazwa F u 1 b e znaczy Żółci czyli brunatni i ma wyrażać przeciwieństwo do czarnych Murzynów ^x). Mungo Par k ²), który ich widział na zachodzie chwali ich jasną barw⁷ę ciała i w⁷łos świecąco jedwabny. Nos kształtny i wargi małe, cienkie, mają być ich własnością; lecz takie odrębności zdarzają się I u innych Murzynów, są one przytem za nadto zmieune, aby mogły być za stałe znamię do określenia plemienia użyte. Prócz tego nadmienia Barth ³). że już w 20 r. ich

^x) S. W. Kóelle, Outlines of a gram mar of the Vei Langtiage. London 1854, str. 31.

Steinthal. Die Mandenegersprachen. Berlin 1867, str. 67.

³) K o e 11 e. Polyglotta africana- London 1854, fol. 1.

⁴ it o e 11 e, Polyglatta africana, fok 18.

⁵) F.eisen in Innem v. Afrika, str. 15.

⁶) Nord und Central Afrika, T. II, str 544.

http://rcin.org.pl