scandjvutmp3901

Fryderyk Froebel. 51

w dostępnych mu granicach w ogrodzie koło domu. Tam, jako członek rodziny, ma ono swoje maleńkie miejsce, swoją grządkę, którą rozporządza samo. Niech doświadczenie własne nauczy je prawidłowego i starannego pielęgnowania roślin, wskazówki znajdzie na grzędach waszych (w ogródku dziecięcym przy uprawie grządek wspólnych). Hodując roślinkę, dziecko nietylko zapozna się z nią, ale i pokocha, przywiąże się do niej zarówno dzięki cząstce wyłożonej pracy, jak i dzięki doznanym uciechom. Ważnemi, niezwykle ważnemi są zajęcia w ogrodzie w tym wieku — tu dziecko zbiera plony swych trudów, dzieli się niemi z rodzicami, braćmi, towarzyszami.

h) Pierwsze ruchy - działania nowonarodzonego nie są dowolne — są to ruchy dla ruchu (nur Thun fur der Thatigkeit); stopniowo zdobywają one znamiona świadomości i dowolności. Wola rozwija się wraz ze świadomością, gdyż wszelki czyn dowolny każe przypuszczać: 1) określony punkt wyjścia, 2) określoną drogę, 3) cel określony. Rzeczą jest wychowania postarać się o to, aby źródło było czyste i ożywcze; droga — prosta, pewna, cel — jasny, żywotny, godny człowieka. Środkiem ku temu prowadzącym jest przykład i słowo — tylko nie przykład jako fakt pojedyńczy, odosobniony, — słowo nie jakieś ogólnikowe, oderwane.

Dziecko, rozwijające się prawidłowo, samo dąży do ćwiczenia woli, trudności go nie straszą — czego ciągłe daje dowody: kiedy ze szczególną gorliwością i uciechą dopomaga wam ono, gdy niezbędnem jest pewne wytężenie, pewien naddatek siły. Wzrastająca energja wyrywa się nazewnątrz, dziecko wydatkuje ją, żywi się, szuka jej miary. Podnoszenie, ciągnięcie, noszenie, kopanie, oto jego ulubione zajęcia. Nie unika trudności, przeciwnie — szuka ich

4*