scandjvutmp3c01

30

przedłużenia szczęk, pokazuje, źe zwierz powoduje się już grubemi skłonnościami, ze woli raczćj jeść niż myślćć.

Tak więc siedliskiem rozumu i wyższej pojętności ludzkiej, tojzocotoi’ aWifTrjuoy, sensorium commune zdaje się być przodkowa część głowy od czoła, móżdżek zaś i tylne części mózgu przedłużające się w miecz pacierzowy, zdają się być źródłem sił żywotnych i zwierzęcych. Właśnie tez, u kretynów, razem z ich niedołęźnością widzićć się dają wklęsłe czoło i zwężone półkula mózgowe. Toż samo spostrzegamy na ludziach głupowatych i w stanie dzikości żyjących.

Lekarze niemieccy uważali, że szkodliwy, od dzieciństwa zacią-gniony nałóg noszenia ciężarów na głowie, ucisnąwszy czaszkę, stał się nie raz przyczyną przytępego pojęcia takich osób (1), kiedy tymczasem zwyczaj we Florencyi, we Włoszech i innych krajach opierania ciężaru na ramionach, mniej przeszkadza rozwijaniu się umysłowych zdolności. W rzeczy samej, kości czaszki łatwo uginać się dają za młodu, tak zwane bowiem ciemię u dzieci nowonarodzonych pokazuje, że skostnienie czaszki wolnićj następuje u ludzi jak u zwierząt. Ponieważ natura dała nam mózg wielki, a głowę kulistą , czyli takiego kształtu jaki największą zajmuje objętość, każde więc uciskanie zmieniające ten kształt, przeszkadza wolnemu rozrastaniu się mózgu.

Soemmerring i Ebel spostrzegają jeszcze w układzie nerwowym człowieka w porównaniu z jego mózgiem inny stosunek, który go odróżnia od zwierząt. Uważali ci anatomiści, że im większy mają zwierzęta mózg, tyra idące do niego nerwy, tudzież rozgałęzienia mleczu pacierzowego, są cieńsze, drobniejsze. I tak ryby, gady, których mózg jest mały, z pięciu tylko gruczołków się składający, mają mlecz pacierzowy w stosunku bardzo gruby; większy on także jest u zwierząt czworonożnych i u ptaków, wraz z rozchodzącemi się od niego nerwami, niż u człowieka.

Stąd wynika ta uwaga, że człowiek łączy niejako, co do myśli, w mózgu niemal całą siłę czucia; kiedy tymczasem u zwierząt rozproszona jest ona po całćm ich ciele. Tak więc człowiek przezna-

(l) Rad. Camerarim, Memorabil. cent. II. art. XXXV; i G. Graiece., Theatr microcutmicum, class. II. «ect. II.